Οι πηγές της ενόχλησης

Πιθανώς οι εντονότατα ενοχλημένες αντιδράσεις στο Πανελλαδικό Συλλαλητήριο, διοχετευμένες, με τη μορφή λογής ευφάνταστων συκοφαντιών, "ανεπίσημα" και από άτομα που υποτίθεται ότι δεν εκπροσωπούν οργανωμένους κομματικούς χώρους, να δημιουργούν τον πειρασμό του σεναρίου της ζήλειας. Να οδηγούν δηλαδή στην υπόθεση ότι εκπορεύονται από το φθόνο, επειδή η αξιωματική αντιπολίτευση δεν είναι σε θέση να κινητοποιήσει ανάλογες μάζες κόσμου.

Αυτή η εικασία θα ήταν κατά τη γνώμη μου ουσιωδώς λανθασμένη. Θα έκανε ένα θεμελιώδες λάθος εκτίμησης, στον βαθμό που ο φθόνος προϋποθέτει ανταγωνισμό μεταξύ δύο για τον ίδιο στόχο. Αλλά ο στόχος της σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι καθόλου ο στόχος των κομμουνιστών. Αυτό που τους ενώνει δεν είναι καθόλου ο στόχος (αυτό είναι που τους χωρίζει), αλλά η απεύθυνσή τους σε μια κοινή μάζα ανθρώπων: την εργατική τάξη, τους μικρομεσαίους, τους ανέργους, τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Οι δύο δυνάμεις απευθύνονται σε αυτή τη μάζα επιδιώκοντας εκ διαμέτρου αντίθετα αποτελέσματα: οι σοσιαλδημοκράτες να την προσδέσουν εκ νέου στο αστικό κράτος, οι κομμουνιστές να την στρέψουν εναντίον του.

Ασ θυμηθούμε πώς θέτει τα πράγματα η μυστική αλληλογραφία του τραστ των μεγαλοβιομηχάνων στη Γερμανία του 1932:

Χάρη στον κοινωνικό χαρακτήρα της ως το αυθεντικό κίνημα των εργατών, η σοσιαλδημοκρατία έφερε στο σύστημα της ανασύστασης εκείνη την εποχή, μαζί με την καθαρά πολιτική ισχύ της, κάτι ακόμα πιο πολύτιμο και διαρκές, συγκεκριμένα την οργανωμένη εργατική τάξη, την οποία --ενόσω της παρέλυε την επαναστατικότητα-- έδενε σφιχτά στις αλυσίδες του αστικού κράτους.

Για τους γερμανούς μεγαλοβιομηχάνους, αυτή η υπηρεσία, η παράλυση δηλαδή της επαναστατικότητας της εργατικής τάξης και των χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων --η οποία επιτυγχάνεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και μεθόδους-- ήταν η ουσιώδης και πολύτιμη συνεισφορά της σοσιαλδημοκρατίας σε αυτό που οι ίδιοι όρισαν ως στόχο της "σταθεροποίησης του αστικού καθεστώτος" σε μια περίοδο που "η κυρίαρχη αστική τάξη, η οποία έχει τον έλεγχο της εθνικής οικονομίας, έχει ελαττωθεί κατά πολύ ώστε να κρατηθεί μόνη της στην εξουσία."

Ας ανατρέξουμε τώρα στην πρώτη (και υπό μια έννοια, και πιο σημαντική ως σήμερα) δήλωση του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα, ευθύς μετά τις εκλογές της 17ης Ιούνη του 2012, όταν το κόμμα του αναδείχθηκε δεύτερο σε εκλογική δύναμη κόμμα. Η δήλωση, αυτό έχει μια ιδιαίτερη σημασία, έγινε αρχικά στο εξωτερικό, ήταν κάτι που ο κύριος Τσίπρας απηύθυνε στους ευρωπαίους (και αμερικανούς) εταίρους μας. Συνοψίζουμε τα βασικά στοιχεία της δήλωσης, πρώτα στο πρωτότυπο αγγλικό κείμενο της συνέντευξης στο Reuters και κατόπιν στο ρεπορτάζ των "Νέων" (19 Ιούνη 2012):

Asked about strategy after Sunday's election, Tsipras signaled that Syriza would not call its supporters onto the streets to protest against the austerity measures. The bloc of 12 leftist groupings would instead focus its energy on creating "a shield of protection for those on the margins".

Δεν θα καλέσουμε τους υποστηρικτές μας να βγουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στα μέτρα λιτότητας, δήλωσε ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας σε συνέντευξη που παραχώρησε στο διεθνές πρακτορείο ειδήσεων Reuters. Αντ’ αυτού, είπε, θα επικεντρωθούμε στη δημιουργία «μιας ασπίδας προστασίας για όσους βρίσκονται στο περιθώριο».

Η στρατηγική λοιπόν του κόμματος της νέας σοσιαλδημοκρατίας διασαφηνίστηκε ρητά και εξ αρχής πως θα ήταν ακριβώς η απομάκρυνση των μαζών από τους δρόμους, η αποκινητοποίησή τους -- η παράλυσή τους, με όρους γερμανών μεγαλοβιομηχάνων. Στη θέση της εργατικής οργάνωσης, συσπείρωσης και διεκδικητικής κινητοποίησης, ο κύριος Τσίπρας διευκρίνησε ότι στόχος του κόμματός του θα ήταν να μπει αυτό που λίγο αργότερα θα ονομαζόταν αντιμετώπιση της "ανθρωπιστικής κρίσης", ο λόγος περί ανάγκης "προστασίας", "περίθαλψης", "συμπόνοιας" και ελεημοσύνης προς την "ακραία φτώχεια", δηλαδή η αστική φιλόπτωχος πατρωνεία. Ο κύριος Τσίπρας ήταν εξαιρετικά σαφής λοιπόν σε ό,τι αφορά την απόλυτη συνέχεια μεταξύ της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ και της στρατηγικής της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας, όπως αυτή περιγράφηκε από τον Dutt· απλώς, η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων του κόμματός του δεν ήθελε να καταλάβει ή να αποδεχτεί με πόση ευθύτητα ανακοίνωσε τον ρόλο που θα έπαιζε το κόμμα του.

Στην ίδια συνέντευξη, ο κύριος Τσίπρας συνέδεσε τον ΣΥΡΙΖΑ με τη γερμανική σοσιαλδημοκρατία της δεκαετίας του 1930 με ανάλογη ευθύτητα:

"if Syriza didn't exist today the alternative would be extremes, chaos and Golden Dawn," a neo-Nazi party. 

«Αν δεν υπήρχε ο ΣΥΡΙΖΑ, η εναλλακτική λύση σήμερα θα ήταν τα άκρα, το χάος και η Χρυσή Αυγή», ανέφερε ο κ. Τσίπρας

Ο κύριος Τσίπρας ακολούθησε πιστά όσο και διακριτικά τα βήματα του SPD, που επινόησε το ίδιο (και όχι η "δεξιά") τη θεωρία των δύο άκρων, όπως δείχνει μια από τις αρκετές παρόμοιες προεκλογικές του αφίσες τη χρονιά που γράφτηκε η αλληλογραφία των γερμανών βιομηχάνων, το 1932:

"Πιστά όσο και διακριτικά", διότι αν και ως αρνητική εναλλακτική του ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε ονομαστικά μόνο τη Χρυσή Αυγή, ωστόσο στην συνέντευξή του έκανε, στην ίδια αναφορά, λόγο για "άκρα" (extremes), και τα "άκρα", ως γνωστόν, είναι πάντα δύο. Υπήρχε δηλαδή υπόρρητα στη δήλωσή του το κλείσιμο του ματιού στο εξωτερικό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα έπαιζε τον ζωτικό ρόλο να βοηθήσει το αστικό σύστημα να αποφύγει την έσχατη (και επισφαλή) λύση της ανοιχτής δικτατορίας, συρρικνώνοντας περαιτέρω το Κομμουνιστικό Κόμμα (το οποίο είχε ήδη συρρικνώσει στο μισό), παίρνοντας τις εργατικές κι ευρύτερες λαϊκές μάζες στο σύνολό τους με το μέρος αυτού που χαρακτήρισε, στην ίδια συνέντευξη, ως "υπεύθυνη αντιπολίτευση."

Αυτή ήταν η υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ που έγινε πλήρως αντιληπτή από όσους ήθελαν να καταλάβουν: ότι θα βοηθούσε στην σταθεροποίηση της κλονιζόμενης αστικής εξουσίας, και θα βοηθούσε έτσι και στην αποφυγή της "έσχατης λύσης" της φασιστικής δικτατορίας, βοηθώντας στην χωρίς άμεση χρήση βίας εξάλειψη του Κομμουνιστικού Κόμματος και την παράλυση του εργατικού κινήματος. 

Σε ό,τι αφορά αυτή, την πραγματική του υπόσχεση και δέσμευση, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κορόιδεψε ποτέ κανένα: πράγματι είναι ταγμένος σε αυτόν τον πολιτικό στόχο ολόψυχα και με συνέπεια. Το αν κάποιοι θέλουν να κοροϊδεύουν τον εαυτό τους και τους άλλους για κάτι τόσο κρυστάλλινα σαφές είναι δικό τους πρόβλημα και όχι του ΣΥΡΙΖΑ.

Το Συλλαλητήριο της 1ης Νοέμβρη ήρθε σε μια στιγμή που ο στόχος φαινόταν να έχει λίγο-πολύ ολοκληρωθεί, αν όχι σε ό,τι αφορά τη διάλυση του ΚΚΕ, τουλάχιστο σε ό,τι αφορά την παράλυση του εργατικού κινήματος. Με αυτή τη διαπίστωση δεν επιθυμώ να υπερτονίσω ή να "φουσκώσω" διαφημιστικά τη σημασία του συλλαλητηρίου· το συλλαλητήριο δεν αναιρεί δια μαγείας πόσο πίσω βρίσκεται από τις πραγματικές απαιτήσεις της συγκυρίας το ελληνικό εργατικό κίνημα, ούτε θεραπεύει, εξίσου δια μαγείας, τα συσσωρευμένα ήδη από τη δεκαετία του 1980 και παντοειδή του προβλήματα. Αυτό το οποίο έχει για μένα σημασία είναι πως η μέθοδος της νέας (και της παλιάς, βεβαίως) σοσιαλδημοκρατίας, η αποκινητοποίηση των μαζών δηλαδή, η "διαπαιδαγώγησή" τους στην παθητική αναμονή της "σωτηρίας" και στον τηλεοπτικο-κοινοβουλευτικό κρετινισμό, είναι μεν έκφραση ταξικής δύναμης (της αστικής τάξης), είναι όμως και πηγή αδυναμίας κομματικά, στο επίπεδο του κόμματος. Καθώς βοηθά την αστική τάξη να σταθεί στα πόδια της εν μέσω οικονομικής κρίσης, εξαντλεί και φθείρει αδήριτα το εργαλείο της σταθεροποίησης, το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

Με απλά λόγια, και όπως συνέβη και με το ΠΑΣΟΚ από ένα σημείο και μετά, δεν μπορείς ταυτόχρονα να αποκινητοποιείς και να συσπειρώνεις μαζικά· η αποκινητοποίηση την οποία επιδιώκεις βάζει όρια στον βαθμό στον οποίο μπορείς να ελκύσεις μαζικά τα λαϊκά στρώματα που αναζητούν διέξοδο από τα βάσανά τους. Εξού και ο θρίαμβος του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2012 παρέμεινε κολοβός θρίαμβος, η βελόνα των δημοσκοπήσεων κόλλησε και δεν διαφοροποιείται θετικά για τον ίδιο όσο αρνητικά για την κυβέρνηση, και φυσικά δεν μπορεί να υπάρξει απάντηση "στο δρόμο" στο Συλλαλητήριο της 1ης Νοέμβρη.

Αν το καλοσκεφτούμε δε, η πιο επιτυχημένη καμπάνια μαζικής κινητοποίησης της νέας σοσιαλδημοκρατίας, αυτή που βοήθησε καίρια στην ανάδειξή της σε αξιωματική αντιπολίτευση, ήταν αυτή της "αγανάκτησης" του 2011, δηλαδή μια καμπάνια που διενεργήθηκε "εν κρυπτώ", χωρίς να δηλώνεται ως τέτοια, μασκαρεμένη με το προσωπείο του "αυθόρμητου" και του "υπερκομματικού", αναγκασμένη να κρύψει τις σημαίες της και τα χρώματά της. Ποτέ δεν μπόρεσε ο ΣΥΡΙΖΑ ως ΣΥΡΙΖΑ να κινητοποιήσει τις μάζες σε οτιδήποτε άλλο από δρομολόγια προς το εκλογικό παραβάν. Αυτό βεβαίως δεν αποτελεί ένδειξη δικής του ανικανότητας, αλλά του χαρακτήρα της συγκυρίας: τα περιθώρια για επιστροφή σε μια διαφορετική για το κεφάλαιο περίοδο, μια περίοδο άνετης εξαγοράς των μαζών όπως αυτή της δεκαετίας του 1980, είναι ανύπαρκτα· μας το θυμίζει οδυνηρά η εμφάνιση του δεύτερου όπλου των γερμανών βιομηχάνων του 1932, η συνειδητοποίηση εκ μέρους τους ότι χρειάζεται να είναι έτοιμη και η "έσχατη λύση" -- του φασισμού και της ανοιχτής αστικής δικτατορίας.
Αυτές είναι κατά την άποψή μου οι ουσιώδεις διαπιστώσεις, τα ουσιώδη μαθήματα που πρέπει να περάσουν σε περισσότερους ανθρώπους σε αυτή τη φάση με αφορμή την έντονη ενόχληση διαφόρων "αριστερών" τε και "αντιεξουσιαστών" για το Συλλαλητήριο της 1ης Νοέμβρη· και όχι βέβαια η εντελώς αποπροσανατολιστική, παιδαριώδης και γηπεδική αντίληψη περί "φθόνου" γιατί "εμείς κατεβάζουμε περισσότερους", ωσάν να ανταγωνίστηκε ποτέ η σοσιαλδημοκρατία τον κομμουνισμό στο ποιος θα κάνει περισσότερους και επαναστατικότερους εργατικούς αγώνες.

ΠΗΓΗ