Ας μιλήσουμε για τον Χαρίλαο Φλωράκη, λοιπόν! Αφού σας καίει ακόμα!

Ολα όσα περιέχονται σ' αυτό το βιβλίο... είμαι εγώ.

Είναι οι πρωτοβουλίες μου και η δράση μου στο Κόμμα, είναι οι αγορεύσεις μου και οι τοποθετήσεις μου στη Βουλή, είναι οι θέσεις μου στα όργανα του (ενιαίου) Συνασπισμού της περιόδου 1989 - 1991, είναι η στάση μου στις συσκέψεις υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ή στα Συμβούλια Αρχηγών, είναι οι συνεντεύξεις μου και οι δηλώσεις μου στα ΜΜΕ, είναι οι ομιλίες μου στις πόλεις και στα κεφαλοχώρια κατά τις προεκλογικές περιοδείες, είναι η παρουσία μου στα διεθνή φόρα, είναι οι συσκέψεις μου με συντρόφους.

Είναι, ακόμη, το βιβλίο αυτό, οι σημειώσεις μου, οι σκέψεις μου, οι εκμυστηρεύσεις μου σε φίλους και συνεργάτες, η αγωνία μου για τις αρνητικές εξελίξεις, αλλά και η οργή μου για όσα μπορούσαν να αποφευχθούν και, τελικά, δεν τ' αποφύγαμε.

Πάνω απ' όλα, όμως, το βιβλίο αυτό είναι η ακλόνητη πίστη μου στο σοσιαλισμό και στην τελική νίκη του, είναι η αταλάντευτη πεποίθησή μου ότι καμία ανατροπή και καμία προδοσία δεν πρόκειται να ξεστρατίσει τους λαούς από την πορεία τους προς το σοσιαλισμό.

Κοντολογίς, το βιβλίο αυτό είναι μια πολιτική ομιλία μου.

Η πιο μεγάλη πολιτική ομιλία μου, που συγκεφαλαιώνει όλες τις άλλες, αλλά και ένα είδος ανοιχτής πολιτικής διαθήκης προς τη νεολαία που αντιστέκεται.

Και ευχαριστώ το δημοσιογράφο Χρ. Θεοχαράτο που μόχθησε, ώστε από το βήμα αυτό να ανακεφαλαιώσω με μία και μόνον αγόρευση, όλους τους πολιτικούς αγώνες μου.

Σημειώσεις του Χαρίλαου Φλωράκη, γύρω στο 1991, όπως παρουσιάζονται στο βιβλίο:

-- «Πλουραλισμός; Ας δούμε: Ο πλουραλισμός γνωμών είναι παράγοντας ανάπτυξης, όχι, όμως, ο οποιοσδήποτε πλουραλισμός. Υπάρχει πλουραλισμός που δρα στα πλαίσια του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού - δηλαδή πλουραλισμός γνωμών και ενότητα δράσης. Και υπάρχει και πλουραλισμός, να κάνει ο καθένας του κεφαλιού του. Αυτός ο πλουραλισμός εμποδίζει την εφαρμογή της πολιτικής και οδηγεί στην παράλυση της συλλογικής θέλησης...».

-- «Ποια ανανέωση, σύντροφοι; Υπάρχει ανανέωση και ανανέωση. Υπάρχει η επαναστατική ανανέωση, που στηρίζεται στις θεμελιακές αρχές του Κομμουνισμού. Υπάρχει και η ανανέωση που αναζητάει το καινούριο όχι μέσα στα πλαίσια των αρχών, αλλά πέρα από αυτές - ακόμη και ενάντιά τους. Υπάρχει ανανέωση, που τη δημοκρατική λειτουργία την αντικαθιστούν με την αναρχία, με το μη σεβασμό της θέλησης της πλειοψηφίας, με τη δημιουργία κέντρου αντιπολίτευσης. Επικαλούνται τις εξελίξεις στον κόσμο, αλλά ξεχνάνε τις επιδιώξεις των αντιπάλων σχετικά με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αυτές δεν άλλαξαν. Αυτά επιβάλλουν όχι χαλάρωση, αλλά δυνάμωμα της ενιαίας έκφρασης και δράσης. Το δυνάμωμα της πειθαρχίας και της τήρησης του Καταστατικού. Η αυστηρή τήρηση του Καταστατικού είναι ο κύριος δείχτης της αφοσίωσης του κομμουνιστή στην υπόθεση του Κομμουνισμού...».

-- «Αμ οι μεταρρυθμίσεις; Διακηρύσσουν ότι με έναν ευνοϊκό συσχετισμό των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων μπορεί οι μεταρρυθμίσεις να αποκτούν δομικό χαρακτήρα και να οδηγούν σε ποιοτικούς κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Οι μεταρρυθμίσεις δίχως την εξουσία της Εργατικής Τάξης και των συμμάχων της, δε μεταβάλλουν, δεν αλλάζουν τις βάσεις της υπάρχουσας κοινωνικής δομής. Οι μεταρρυθμίσεις έχουν διπλό περιεχόμενο: Από τη μία είναι βήμα προς τα εμπρός που βελτιώνουν την κατάσταση. Από την άλλη προφυλάσσουν (με την εκτόνωση) το υπάρχον κοινωνικό σύστημα...».

-- «Επικαλούνται και την ενότητα! Αλλά, βάση της ενότητας είναι ο σεβασμός της θέλησης της πλειοψηφίας, η πειθαρχία σ' αυτή, η δουλιά για την υλοποίησή της. Δίχως ενιαία έκφραση και δράση δεν μπορεί να υπάρξει ενότητα. Και δίχως αυτές τις προϋποθέσεις δεν μπορεί να υπάρξει ενότητα ούτε στο Κόμμα. Δεν μπορεί να υπάρξει ενότητα δίχως την υποταγή - ή συμμόρφωση, αν θέλετε, σύντροφοι- της μειοψηφίας στη θέληση της πλειοψηφίας. Φυσικά, ούτε οργάνωση μπορεί να υπάρξει. Αν δεν κατανοηθεί το τι κόμμα είμαστε, δεν μπορεί να γίνει κατανοητό ούτε το θέμα της πειθαρχίας, ούτε το ζήτημα της ενιαίας έκφρασης και δράσης στο Κόμμα...».

-- «Πάντα διαμορφώνονται πλειοψηφούσες και μειοψηφούσες απόψεις μέσα σ' ένα κόμμα. Δημιουργία μόνιμης και σταθερής μειοψηφίας σημαίνει δημιουργία ομάδας, που αντιλαμβάνεται τα διάφορα ζητήματα βάσει μιας άλλης πολιτικής. Σημαίνει δημιουργία τάσης μέσα στο κόμμα. Η τάση, όμως, μέσα στο κόμμα στραγγαλίζει τη γνώμη των μελών της, γιατί υποχρεώνονται να διατυπώνουν τη γνώμη της τάσης, σε βάρος της δικής τους...».

-- «Να ξεπεραστεί η κρίση; Σύμφωνοι. Και πράγματι, για να ξεπεραστεί η κρίση χρειάζονται αλλαγές. Το θέμα, όμως, είναι: Προς ποια κατεύθυνση; Προς το παρελθόν; Αλλά έτσι δε θα έχουμε έξοδο από την κρίση, θα έχουμε παραπέρα όξυνσή της. Προς την υπέρβαση του Κομμουνιστικού Κόμματος; Τότε, δε θα πρόκειται για υπέρβαση της κρίσης, αλλά για διάλυση του Κόμματος για να μην... έχει κρίση...».

Για την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος και τη διάλυση της ΕΣΣΔ

«Ωστε, λοιπόν, "θρίαμβος της δημοκρατίας" οι ανατροπές στην Ανατολική Ευρώπη! Αλλά, ποιες δυνάμεις ενισχύθηκαν από το "θρίαμβο"; Οι δημοκρατικές πράγματι δυνάμεις ή οι δυνάμεις εκείνες, οι οποίες στο όνομα της δημοκρατίας, έχουν ουσιαστικά ταχθεί ενάντια στο σοσιαλισμό; "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με το ΚΚ εκτός νόμου! "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με νέες δυνατότητες για επέμβαση του ιμπεριαλισμού! "Θρίαμβος της δημοκρατίας" με ανεργία, εξαθλίωση, πείνα και έγκλημα! Φυσικά, είναι δύσκολος ο δρόμος. Εχει πολύ ανήφορο και δεν μπορούν όλοι να τον βγάλουν...».

«Την ξαναθυμήθηκαν την πιπίλα: "Σε ξεπερασμένα Δόγματα επιμένει το ΚΚΕ"! Ποια είναι τα "ξεπερασμένα δόγματα", άσπονδοι σύντροφοι και φίλοι; Οτι επιμένουμε στην ανάγκη ανάκτησης της εθνικής ανεξαρτησίας και κυριαρχίας; Οτι παραμένουμε αμετακίνητα προσηλωμένοι στην υπεράσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων; Οτι έχουμε και σήμερα παντιέρα μας την κοινωνική δικαιοσύνη και το σοσιαλισμό; Πάρτε το απόφαση: Πολλά μπορούν να αλλάξουν στο ιστορικό προτσές. Ενα μόνο δεν μπορεί να αλλάξει: η ανάγκη για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας και της ανθρωπότητας...».

«Και αχάριστοι και ανιστόρητοι όσοι επιχαίρουν για τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Αν ο κόσμος είχε γίνει λίγο πιο ανθρώπινος... Αν διατηρήθηκε η ειρήνη για μισό αιώνα... Αν ηττήθηκε κατά κράτος ο χιτλερισμός... Αν οι λαοί έσπασαν τις αλυσίδες της αποικιοκρατίας... Αν οι εργαζόμενοι των καπιταλιστικών χωρών απόκτησαν όσα απόκτησαν - αυτό αναμφισβήτητα οφείλεται και στην ύπαρξη και δράση των σοσιαλιστικών χωρών. Στο "αντίπαλον δέος"...».

«Υπάρχει έστω και ένας σοβαρός άνθρωπος στη Γη που να πιστέψει ότι θα μπορούσε να κάνει (όσα κάνει) ο ιμπεριαλισμός σήμερα, αν δεν είχε διαλυθεί η Σοβιετική Ενωση; Οι λαοί βλέπουν, ήδη, τα αποτελέσματα: Ο καπιταλισμός, καθημερινά, όλο και περισσότερο δείχνει το χειρότερο πρόσωπό του: το αντικοινωνικό, ληστρικό και απάνθρωπο. Οι επιτυχίες του, φυσικά, παράγουν πλούτο, αλλά τον σωρεύουν στους λίγους και η ζωή των εργαζομένων χειροτερεύει. Οσο για τις δημοκρατικές ελευθερίες, συνεχώς ροκανίζονται και λιμάρονται...».

«Εμ, αυτή η καραμέλα περί του τέλους των ιδεολογιών! Παρά το μεταφυσικό της περιεχόμενο, δεν μπορεί ν' αλλάξει την πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα λέει ότι οι αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν τον καπιταλισμό, όχι μόνο δεν εξασθενούν, τώρα που διαλύθηκε η ΣΕ, αλλά και δυναμώνουν. Και κατατρώγουν τα ίδια τα σπλάχνα του. Ούτε ο καπιταλισμός είναι αιώνιος ούτε το τέλος του κομμουνισμού έφτασε, για τον απλούστατο λόγο ότι οι λαοί δεν πρόκειται να παραιτηθούν από το όραμα για μια δίκαιη κοινωνία και από τους αγώνες για σοσιαλισμό...».

«Αγώνας! Αυτή είναι η λέξη - κλειδί. Γιατί τίποτε δεν μπορεί και δεν πρόκειται να γίνει από μόνο του. Χρειάζεται αέναη πάλη της εργατικής τάξης και των συμμάχων της σε κάθε χώρα - και συντονισμός της πάλης αυτής. Ποιος, τάχα, εργαζόμενος δε θα ήθελε μια δικαιότερη κοινωνία; Και αυτό είναι το μεγάλο καθήκον για όλους μας: Να ξαναδώσουμε αίγλη στο όραμα του σοσιαλισμού και να αγωνιζόμαστε γι' αυτό...».

Τα γεγονότα του 1991, από το ίδιο βιβλίο (αφήγηση του Χ. Θεοχαράτου):

Από τις αρχές του 1990, με πρωτεργάτες κυρίως ηγετικούς παράγοντες της EAP, άρχισαν να βλέπουν το φως ποικίλα δημοσιεύματα με σοβαρές αιχμές εναντίον της ηγεσίας του KKE, η οποία "αρνείται να βγάλει συμπεράσματα από την αποσάθρωση του υπαρκτού σοσιαλισμού", αλλά και με προτάσεις ή αναλύσεις ή σχολιασμούς για την ιστορική αναγκαιότητα να μετεξελιχθεί ο Συνασπισμός από πολυκομματική συμπαράταξη σε... πολυτασικό κόμμα, ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τις νέες αρνητικές συγκυρίες.

Οι εκλογές της 8.4.1990, ο σχηματισμός "αυτοδύναμης" κυβέρνησης από τη N.Δ. και η νέα όξυνση της κρίσης που μάστιζε τη Σοβιετική Ενωση έκαναν ακόμη πιο ορατές τις δύο τάσεις που διαμορφώνονταν στο KKE. Πολλά στελέχη της "νέας φρουράς" μάλιστα (ανάμεσά τους και δεκάδες μέλη της Κεντρικής Επιτροπής) άρχισαν κρυφές συναντήσεις, συζητήσεις και διαβουλεύσεις περί του πρακτέου ή, μάλλον, περί των πρακτέων, διότι οι στόχοι τους ήταν δύο: α) Να κερδίσουν την πλειοψηφία στο εν όψει 13ο Συνέδριο. Και β) να συμβάλλουν στη μετεξέλιξη του Συνασπισμού σε ενιαίο πολυτασικό κόμμα.

[...]

Την ερμαφρόδιτη εκείνη κατάσταση στο KKE, που, υπό άλλες συνθήκες, θα μπορούσε να ήταν ακίνδυνη, ωθούσε σε αναμέτρηση και ρήξη η δράση ενός διπλοπρόσωπου παράγοντα ανάμεσα και στην παλιά και στη νέα φρουρά, ο οποίος μετέφερε σε ταβέρνα του Αμαρουσίου (όπου "συνεδρίαζαν" οι νεοφρουρίτες) όσες αποφάσεις παίρνονταν στον Περισσό και μετέφερε στον Περισσό όσες συζητήσεις γίνονταν στις διάφορες συναντήσεις των "φραξιονιστών".

Στις αρχές του 1990 πολλά στελέχη (περίπου 50) από εκείνα που ήθελαν τη μετεξέλιξη του KKE σε σοσιαλιστικό ή σοσιαλδημοκρατικό κόμμα υπέγραψαν ντοκουμέντο, στο οποίο αποτύπωναν αδρά τις ανησυχίες τους και ζητούσαν καταστατικές αλλαγές και πρακτικά μέτρα για να μην επαναληφθεί η αρνητική σοβιετική εμπειρία και στη χώρα μας. Λόγω των επικείμενων εκλογών, το ντοκουμέντο εκείνο ούτε συζητήθηκε ούτε πήρε (από καμία πλευρά) δημοσιότητα, και η ύπαρξή του έγινε γνωστή τον Μάιο του 1990, όταν άρχισαν νέες πιέσεις προς την πλειοψηφία της Κεντρικής Επιτροπής για σύγκληση Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης, με θέμα την πορεία του κόμματος προς το 13ο Συνέδριο.

[...]

Κατά τη διάρκεια των εργασιών της, η Συνδιάσκεψη εκείνη και ένταση είχε και αγωνία και οξύτητα και τροφοδότησε τον Τύπο με πρωτοσέλιδα - καθώς ο Χαρ. Φλωράκης, ηγούμενος της πλειοψηφούσας τάσης, υπεραμύνθηκε των αρχών της φυσιογνωμίας και των συμβόλων του κόμματος (τα "κονίσματα" - όπως κάποιοι του φώναζαν) και καθώς η μειοψηφούσα τάση, με επικεφαλής τον Μίμη Ανδρουλάκη, υπενθύμιζε - στεντορεία τη φωνή - στον Χαρίλαο ότι "υπήρξε Λούθηρος χωρίς να το γνωρίζει" - δηλαδή, ότι κρατώντας τα σύμβολα και τα λάβαρα του κόμματος τόλμησε ανοίγματα και μεταρρυθμίσεις, καθιστάμενος, χωρίς να το συνειδητοποιεί, ο Λούθηρος του KKE. H συνδιάσκεψη εκείνη: επιβεβαίωσε τις δύο τάσεις, διεύρυνε την απόσταση Χαρ. Φλωράκη - Γρ. Φαράκου, ανέθεσε σε Επιτροπή να ετοιμάσει το κείμενο θέσεων για το 13ο Συνέδριο, απέρριψε το πρώτο κείμενο των Ανανεωτών, δέχτηκε να υπάρξουν στις θέσεις και οι δύο απόψεις, έκανε έκκληση για ενότητα του κόμματος και σύνθεση των αντιθέσεων, έδειξε, αποχρώντως πειστικά, ότι στην ανανεωτική τάση συγκαταλέγεται και ο Γ. Γραμματέας του Κόμματος!

[...]

Ολο το καλοκαίρι του 1990 ο Χαρ. Φλωράκης και η πλειοψηφία της K.E. προσπάθησαν να γεφυρώσουν τα χάσματα, χρησιμοποιώντας γλώσσα μετριοπάθειας και νηφαλιότητας. Παρά την κατευναστική τακτική της πλειοψηφίας της K.E. του KKE, η Ανανεωτική πτέρυγα των στελεχών, ενισχυόμενη και από το χάος που απλωνόταν όλο και ζοφερότερα πάνω από τις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, συνέχιζε τις αναζητήσεις της - μέσα από συναντήσεις και διαβουλεύσεις - για να βρει πολιτική ταυτότητα και συνεχώς κέρδιζε με το μέρος της όλο και νέα περιφερειακά στελέχη, για ολόκληρο το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1990. Τον Νοέμβριο του 1990 - και αφού είχαν μοιραστεί οι θέσεις (οι επίσημες θέσεις) για το 13ο Συνέδριο - η Ανανεωτική πτέρυγα του KKE υπολόγιζε και πίστευε ότι θα έχει τουλάχιστον το 55% των συνέδρων και θα αποτελούσε πια την πλειοψηφία.

[...]

Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση, ο μεν Χαρ. Φλωράκης, φοβούμενος την άλωση του KKE από τα μέσα (κατά τα νωπά πρότυπα των Λαϊκών Δημοκρατιών), πήρε, κυριολεκτικά, τα βουνά και τους κάμπους, προκειμένου να συγκεντρώσει περισσότερους συνέδρους, ώστε να γείρει η πλάστιγγα προς την "παλιά φρουρά" - γεγονός που το κατόρθωσε, φέρνοντας συντρόφους ακόμη και από την πολιτική προσφυγιά. Ο δε Λεων. Κύρκος, βλέποντας τη διογκούμενη αμφισβήτηση της ηγεσίας του KKE από τους νεότερους, έκρινε φρόνιμο να εντείνει την προπαγάνδα και τις προσπάθειές του για τη μετατροπή του Συνασπισμού σε ενιαίο πολυτασικό κόμμα, αφού η σπονδυλική στήλη της συμπαράταξης - το KKE - σίγουρα θα περνούσε στα χέρια της Ανανέωσης.

[...]

Μέσα σ' αυτές τις συνθήκες συνήλθε στην Αθήνα, στην κλειστή αίθουσα του Ολυμπιακού Σταδίου, από τις 19-24 Φεβρουαρίου 1991 το 13ο Συνέδριο του KKE, στο οποίο έλαβαν μέρος 1.275 εκλεγμένοι αντιπρόσωποι (Σύνεδροι) και 660 παρατηρητές - δηλαδή, συνήλθε το πολυπληθέστερο Συνέδριο που είχε διοργανώσει μέχρι τότε το KKE - η πλειοψηφία του οποίου ήταν εμφανώς υπέρ της "παλιάς φρουράς".

H εμφανής ανατροπή του συσχετισμού των δυνάμεων στο Συνέδριο υποχρέωσε τον Γρ. Φαράκο να μην είναι υποψήφιος για τη θέση του Γ. Γραμματέα, γεγονός που ανάγκασε την Ανανεωτική πτέρυγα να υποδείξει για υποψήφιο τον Γιάννη Δραγασάκη, ώστε - αν μη τι άλλο - να μετρήσει τις δυνάμεις της. H έκρυθμη εκείνη κατάσταση είχε ως αποτέλεσμα να κηρύξει την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου ο Χαρ. Φλωράκης - υπό την ιδιότητα του Προέδρου της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος.

Μετά ταύτα, η Κεντρική Επιτροπή, που εξέλεξε το 13ο Συνέδριο, στις 27 Φεβρουαρίου, στην πρώτη της Ολομέλεια επέλεξε για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του Κόμματος την Αλεξάνδρα Παπαρήγα, με ψήφους 57 (έναντι 53 του Δραγασάκη). H Παπαρήγα ήταν στέλεχος με οικογενειακές ρίζες στο κομμουνιστικό κίνημα, με προσήλωση στις αρχές του κόμματος, με δοκιμασμένη αγωνιστικότητα και, κυρίως, ένα στέλεχος που πάντα εκινείτο αταλάντευτα μέσα στις κομματικές γραμμές και που υπερασπιζόταν τις απόψεις της μέσα στα κομματικά όργανα και μέσα στα καταστατικά πλαίσια.

[...]

Βέβαιοι οι Ανανεωτές ότι ο Συνέδριο είναι χαμένο, στις 17 Φεβρουαρίου 1991 έκαναν μια ύστατη απεγνωσμένη κίνηση: Αντιπρόσωποί τους - M. Ανδρουλάκης και Π. Λαφαζάνης - επισκέφθηκαν στο σπίτι του τον Χαρ. Φλωράκη και τον παρακάλεσαν να είναι και πάλι ο ίδιος ο υποψήφιος για τη θέση του Γενικού Γραμματέα, διότι - όπως του τόνισαν - μόνο αυτός θα μπορούσε να απορροφήσει τους κραδασμούς και να κρατήσει ενωμένο το κόμμα στη δύσκολη εκείνη συγκυρία. H πρόταση εκείνη προβλημάτισε πολύ τον παλαίμαχο κομμουνιστή, όταν όμως την επομένη, 18.2.1991, τη συζήτησε με συνεργάτες του, εκείνοι του είπαν ότι πρόκειται για ελιγμό και για παγίδα και καλά θα κάνει να προχωρήσει στις αποφάσεις που είχε πάρει.

ΜΕ ΤΙΣ ΥΓΕΙΕΣ ΣΑΣ, ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΞΑΝΑΠΡΟΣΠΑΘΕΙΣΤΕ ΝΑ ΔΙΑΛΥΣΕΤΕ ΤΟ ΚΚΕ!!!

απο το Λενινρελοατεντ