Σκέφτομαι όμως ότι αυτή η αμφισημία χρειάζεται μια πιο εκτεταμένη επεξεργασία. Και πρώτα απ' όλα, ότι είναι σημαντικό να τεθεί ακριβώς ιστορικά το πρόβλημα της γέννεσής της ως αμφισημίας. Γιατί αναγκαζόμαστε να μιλάμε για δύο αναθεωρητισμούς;
Ιστορικά, ο πρώτος αναθεωρητισμός, ο αναθεωρητισμός που προέρχεται από την ίδια την κυρίαρχη τάξη, γεννιέται με το τέλος του Β' Παγκοσμίου πολέμου και για να επιτελέσει, κατά βάση, ένα διπλό καθήκον: την ενοχοποίηση, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, της ΕΣΣΔ, και την συνακόλουθη και αναπόφευκτη αθώωση όλων της των αντιπάλων και μέσων υπόσκαψης, περιλαμβανομένων, βεβαίως, των φασιστικών και εθνικιστών στοιχείων που συγκρούστηκαν με την Σοβιετική Ένωση κατά τον Β' Παγκόσμιο. Αν και δεν πρέπει να ξεχνάμε την τεράστια ευρύτερη και ειδικότερη για τον αναθεωρητισμό σημασία της αντεπαναστατικής ιστοριογραφίας του Έντμουντ Μπερκ κατά την περίοδο της γαλλικής επανάστασης, ο "αναθεωρητισμός" όπως τον γνωρίζουμε σήμερα είναι θεμελιωδώς αντισοβιετικό και Ψυχροπολεμικό φαινόμενο.
Ο δεύτερος αναθεωρητισμός, ο αναθεωρητισμός "από τα κάτω", έχει βέβαια μια διαφορετική ιστορική γενεαλογία: κατά την εκτίμησή μου, το πρώτο έργο τέτοιου αναθεωρητισμού εντοπίζεται στα μέσα του 19ου αιώνα, στο Ο πόλεμος των χωρικών στη Γερμανία του Φρίντριχ Ένγκελς (1850). Είναι το πρώτο ιστορικό έργο που γνωρίζω όπου, κατά την περίοδο ακριβώς που η ιστορία "ενηλικιώνεται" ως αστική επιστήμη σε όλη την Ευρώπη, κάποιος επιχειρεί πρώτον, την αναθεώρηση του εστιασμού της στις πράξεις και παραλείψεις των "ηγετών" και των κοινωνικών ελίτ, και δεύτερον, την αναθεώρηση των αστικών, μετα-διαφωτιστικών αντιλήψεων περί "θρησκευτικού φανατισμού" και ιρρασιοναλισμού μέσω μιας πιο προσεκτικής μελέτης της σημασίας των σχέσεων παραγωγής τις οποίες αγνοούσε συνολικά η αστική ιστοριογραφία. Έτσι, αν και βασικά έργα του δεύτερου είδους αναθεωρητισμού όπως το Η δημιουργία της αγγλικής εργατικής τάξης του E.P. Thompson (1963, αναθ. εκδ. 1968), ή το Ο κόσμος γυρισμένος ανάποδα του Christopher Hill (1972) γράφονται αρκετά μετά τα βασικά έργα του Ψυχροπολεμικού αναθεωρητισμού, τα θεμέλια για το είδος της προσέγγισής τους στο παρελθόν τίθενται πολύ νωρίτερα, και ουσιαστικά βρίσκονται στο ίδιο το εγχείρημα των Μαρξ κι Ένγκελς να αναθεωρήσουν τα θεμέλια της αστικής ιστοριογραφίας, όπως αυτό εκφράζεται όχι μόνο σε ένα κλασικά ιστορικό έργο όπως το Ο πόλεμος των χωρικών, αλλά και στον τρόπο που ο Μαρξ "διαβάζει" την πρόσφατη ιστορία ή ακόμα και σχεδόν σύγχρονα γεγονότα σε έργα όπως Η ταξική πάλη στη Γαλλία, η 18η Μπρυμαίρ και ο Εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία. Η αναθεώρηση της ιστορικής κατανόησης του παρελθόντος διαποτίζει το έργο των κλασικών στον ίδιο βαθμό που το διαποτίζει και η αναθεώρηση της φιλοσοφίας και της οικονομικής θεωρίας: οι τρεις πυλώνες του Μαρξισμού είναι ταυτόχρονα τα τρία μέτωπα αναθεώρησης των "κυρίαρχων ιδεών" ως "ιδεών της κυρίαρχης τάξης" (Η Γερμανική ιδεολογία) -- μέτωπα στα οποία οι Μαρξ και Ένγκελς συγκέντρωσαν τις δυνάμεις τους για την προώθηση και εξάπλωση του ευρύτερου πολέμου μεταξύ τάξεων.
Στην εισαγωγική παρουσίαση της ημερίδας ειπώθηκε ότι οι δύο αναθεωρητισμοί βρίσκονται ουσιαστικά ο ένας στους αντίποδες του άλλου, καθώς ο ας τον πούμε προοδευτικός αναθεωρητισμός αμφισβητεί την κυρίαρχη τάξη πραγμάτων ενώ ο αντιδραστικός αμφισβητεί την ίδια της την αμφισβήτηση. Αυτό είναι απόλυτα σωστό ως διαπίστωση. Όμως δεν είναι ακριβώς πλήρες, στον βαθμό που δεν καταγράφει το ουσιαστικής σημασίας, από την σκοπιά της τακτικής στην ταξική πάλη, γεγονός της μίμησης της "από τα κάτω" αμφισβήτησης από μια "από τα πάνω" εκδοχή της. Με άλλα λόγια, η αμφισβήτηση της αμφισβήτησης, ή αλλιώς η επικύρωση του κόσμου όπως είναι, λειτουργεί αναδιπλασιάζοντας --ως άρνηση της άρνησης!-- τα μορφικά, αλλά μόνο τα μορφικά, χαρακτηριστικά του "από τα κάτω" αναθεωρητισμού. Ο (κυριολεκτικά) αντιδραστικός αναθεωρητισμός, για να το πω απλά, βασίζει μέρος της επιτυχίας του στην προπαγανδιστική προβολή ακριβώς της μορφής της αμφισβήτησης, σε βάρος του περιεχομένου της. Παρουσιάζεται ως "αμφισβήτηση", άρα ως "ρηξικέλευθη" σκέψη, αυτό το οποίο αμφισβητεί την αμφισβήτηση, οδηγώντας δια της πλαγίας οδού στον ίδιο ακριβώς κόσμο που θέλησαν να αμφισβητήσουν μια για πάντα οι Μαρξ και Ένγκελς, τον κόσμο πριν την θεμελιώδη αμφισβήτηση που το έργο τους ενσαρκώνει και εκπροσωπεί. Η τακτική αυτή είναι ιδιαίτερα συμφέρουσα για τους δημοσιολόγους του αντιδραστικού αναθεωρητισμού: αναγκάζει τους αντιπάλους τους, εμάς δηλαδή, να φαινόμαστε πως επιχειρηματολογούμε από τη θέση του "κεκτημένου", από τη θέση της "παράδοσης", κόντρα σε "ανανεωτές", κόντρα σε ανθρώπους που τολμούν να αμφισβητήσουν. Όσο εκτοπίζεται από την εικόνα το περιεχόμενο της αμφισβήτησης, που στην περίπτωση του αντιδραστικού αναθεωρητισμού είναι ακριβώς η μαρξιστική αμφισβήτηση των ιδεών και πρακτικών της άρχουσας τάξης, τόσο καθίσταται εφικτή μια επιφανειακή μεν, αποτελεσματικότατη επικοινωνιακά δε, αντιστροφή ρόλων: οι παραδοσιακοί υπερασπιστές της "καθεστηκύιας τάξης" στην ιστοριογραφία, την οικονομία και τη φιλοσοφία είναι οι μαρξιστές, οι "ανατρεπτικοί νεολόγοι" είναι τα φερέφωνα των αστών επιγόνων της Ιερής Συμμαχίας.
Για τον λόγο αυτό, η πάλη ενάντια στον αντιδραστικό αναθεωρητισμό μου φαίνεται ότι περνάει απαραίτητα μέσα από την αποδόμηση του φορμαλισμού της "αμφισβήτησης". Πώς όμως ανατρέπεται αποτελεσματικά αυτός ο φορμαλισμός;
Κατά τη δική μου εκτίμηση, η απάντηση είναι απλή: Ο μαρξισμός δεν αμφισβητεί για να αμφισβητήσει. Δεν είναι φετιχισμός της αμφισβήτησης. Ο μαρξισμός αμφισβητεί για να υπηρετήσει αντίθετα με τα κυρίαρχα συμφέροντα. Έχει δηλαδή ένα ξεκάθαρο και σαφές καταφατικό περιεχόμενο η αμφισβήτησή του, ο αναθεωρητισμός του. Και το περιεχόμενο αυτό δεν είναι παρά η αναζήτηση της προλεταριακής εξουσίας, της εκ βάθρων αναθεώρησης των καπιταλιστικών οικονομικών σχέσεων, η χειραφέτηση του ανθρώπου από την οικονομική εκμετάλλευση. Αυτός ο οποίος φετιχοποιεί την αμφισβήτηση, με άλλα λόγια την μετατρέπει σε αυτο-επικυρούμενη και αυτο-αξιοδοτημένη στάση, είναι ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός. Αυτός είναι που μετατρέπει, μέσω του φετίχ της αμφισβήτησης, την βαθύτατα συντηρητική του αντζέντα, την προσκόλλησή του σε μια σάπια τάξη πραγμάτων, σε κάτι με την επίφαση του "ανήκουστα νεωτερικού" και "πρωτοποριακού". Αυτός είναι που αποκρύπτει, μέσω αυτής της διαδικασίας, τα κραυγαλέα ταξικά και κοινωνικά συμφέροντα τα οποία εξυπηρετεί η αμφισβήτηση της αμφισβήτησης και η αντιστροφή ρόλων.
Για να το πετύχει, ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός κάνει και κάτι ακόμα που νομίζω πρέπει να τονιστεί ως στοιχείο που τον διαφοροποιεί από τον μαρξιστικό αναθεωρητισμό: δεν αμφισβητεί απλώς την γραπτή ιστορία αλλά και την ίδια την βιωμένη εμπειρία των ανθρώπων, στην οποία αντίθετα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό ο μαρξιστικός αναθεωρητισμός. Οι αντιδραστικοί αναθεωρητές έχουν βαλθεί να πείσουν εκατομμύρια ανθρώπους ότι ο τάδε ή δείνα βασανιστής και εκτελεστής ήταν στην πραγματικότητα φοβισμένος και αμυνόμενος πατριώτης, ότι ο τάδε ή δείνα πληροφοριοδότης και συνεργάτης ήταν στην πραγματικότητα φλογερός υπέρμαχος των ατομικών ελευθεριών, ότι ο τάδε ή δείνα δεν εκμεταλλευόταν την ανάγκη για επιβίωση των συμπατριωτών του αντλώντας κέρδος από τη στέρησή τους αλλά προσπαθούσε και αυτός να επιβιώσει σε δύσκολες συνθήκες. Ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός δεν μπορεί ποτέ να αρκεστεί στην αμφισβήτηση της γραπτής ιστορίας, γιατί η συλλογική μνήμη, η βιωμένη ιστορία, αποτελεί ένα τεράστιο πρόσκομμα για τις επιδιώξεις του. Γι αυτό και δεν επιχειρεί ποτέ την κλιμάκωση των επιθέσεών του στον ανθρώπινο νου πριν εξασφαλίσει τη βιολογική εξαφάνιση της πλειονότητας των μαρτύρων που είναι σε θέση όχι απλώς να τον διαψεύσουν αλλά και να βιώσουν αυθόρμητη οργή μαζί του, να εναντιωθούν έμπρακτα και όχι μονάχα θεωρητικά σ' αυτόν.
Για να επιτευχθεί κάτι τόσο τερατώδες όσο η ενοχοποίηση των Σοβιετικών για τα μαρτύρια των Εβραίων στην Ευρώπη, για παράδειγμα, πρέπει να έχουν βιολογικά εξαλειφθεί οι μάρτυρες του γεγονότος ότι το Ολοκαύτωμα ήταν συλλογικό προϊόν της "δημοκρατικής", "αντι-ολοκληρωτικής" Δύσης και του θηριώδους αντισημιτισμού της. Δεν αρκεί το ξαναγράψιμο της ιστορίας και η εξαγορά, με ή χωρίς άμεση αποζημίωση σε χρήμα, συνειδήσεων· για να φτάσει ο κόσμος να μην μπορεί να θυμηθεί πρέπει η ίδια η συλλογική μνήμη των λαών να έχει ήδη εξασθενίσει αρκετά ώστε η συγκροτημένη επίθεση στην ιστορία να μπορεί να πιάσει τόπο. Και βεβαίως, ένα μέρος αυτής της επίθεσης, έχει, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό, τον χαρακτήρα της φετιχοποίησης της ίδιας της μνήμης, όταν βεβαίως πρόκειται για "μνήμες" που αθωώνουν αυτούς που πρέπει να αθωωθούν και ενοχοποιούν όσους πρέπει να ενοχοποιηθούν: όπως παρατηρούσε ο Γιώργος Μαργαρίτης προχτές, στην αστική ιστοριογραφία η "μνήμη" του ταγματασφαλίτη και του δοσίλογου έχει, όπως και η γνώμη άλλωστε, την ίδια αξία με τη μνήμη των θυμάτων του για τον αναθεωρητισμό, και μάλιστα έχει όλες τις δυνατότητες να μετατρέψει τον ίδιο σε θύμα κόκκινης βίας και κατοπινής "προκατάληψης" για τον ρόλο του και τις στοχεύσεις του. Στην πραγματικότητα, ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός δεν εκπροσωπεί ένα πόλεμο κατά της μνήμης συλλήβδην: είναι μάλλον η μετατροπή της επιλεκτικής μνήμης των συνεργατών της άρχουσας τάξης σε "μαρτυρία" και η ταυτόχρονη εξουδετέρωση κάθε αντίθετης μνήμης, που τώρα καταδικάζεται στο περιθώριο της "ψευδούς συνείδησης", όπως για παράδειγμα με την απόδοση μαρτυριών που διαψεύδουν την κυρίαρχη ιστοριογραφία σε "φιλοσοβιετισμό" και "φιλοκομμουνιστικά" αισθήματα, δηλαδή σε παράγοντες που υποτίθεται ότι είναι αυτομάτως απονομιμοποιητικοί.
Σε τελική ανάλυση, και με δεδομένη την βιολογική εξάλειψη μεγάλων τμημάτων όσων έχουν βιωμένους λόγους να θυμούνται, η αναθεωρητική εκστρατεία λήθης βρίσκει πλήθος θιασωτών από τάξεις ανθρώπων τις οποίες κάποιος μπορεί να σκιαγραφήσει ως εξής: α) όσους δεν γνωρίζουν καν το παρελθόν, στον βαθμό που η αστική παιδεία έχει ήδη φροντίσει να διακόψει τη σχέση τους με την κατανόησή του β) όσους θέλουν και έχουν σημαντικούς λόγους να το ξεχάσουν ή να το ανακατασκευάσουν γ) όσους γνωρίζουν το παρελθόν αλλά θέλουν να το ξεχάσουν οι δυνητικοί τους αντίπαλοι δ) όσους καταλαβαίνουν πολύ καλά ότι η άρχουσα τάξη απαιτεί μια πολύ συγκεκριμένη λήθη και προσποιούνται άγνοια του παρελθόντος ή αναπαράγουν επιλεκτικές μνήμες για να μην διακινδυνεύσουν τα συμφέροντα που θεωρούν ότι απορρέουν από την υπακοή σ' αυτή.
Σε συνέδριο στο οποίο έλαβα μέρος λίγες μέρες πριν την ημερίδα για τον αναθεωρητισμό ρώτησα ομιλητή που ανέπτυσσε επιχειρήματα περί "Ολοκληρωτισμού" πώς ακριβώς θα χαρακτήριζε τη σφαγή ενός εκατομμυρίου κομμουνιστών στην Ινδονησία από το καθεστώς Σουχάρτο στο όνομα της μάχης για να κερδηθεί η χώρα για τον "ελεύθερο κόσμο." Η θερμοκρασία στην αίθουσα έπεσε αισθητά· υπάρχουν πράγματα που οι καλοί τρόποι απαγορεύουν να τα θυμάσαι. Όμως η πάλη ενάντια στον αντιδραστικό αναθεωρητισμό δεν κερδίζεται απλώς με την καλλιέργεια της μνήμης ή την υπεράσπιση της επιστημονικής αντικειμενικότητας κόντρα σε τέτοιους "καλούς τρόπους." Γιατί η πάλη αυτή είναι απλώς τμήμα της μάχης τάξη με τάξη, και στον χώρο της σημερινής ακαδημαϊκής-επαγγελματικής διανόησης, ο "ταξικός προδότης" που απομονώνεται και τρώει την εκδοτική πόρτα στα μούτρα δεν είναι αυτός που συνομωτεί με το ψέμα των κυρίαρχων, αλλά αυτός που υπερασπίζεται την αλήθεια των υποδουλωμένων.
Στην εισαγωγική παρουσίαση της ημερίδας ειπώθηκε ότι οι δύο αναθεωρητισμοί βρίσκονται ουσιαστικά ο ένας στους αντίποδες του άλλου, καθώς ο ας τον πούμε προοδευτικός αναθεωρητισμός αμφισβητεί την κυρίαρχη τάξη πραγμάτων ενώ ο αντιδραστικός αμφισβητεί την ίδια της την αμφισβήτηση. Αυτό είναι απόλυτα σωστό ως διαπίστωση. Όμως δεν είναι ακριβώς πλήρες, στον βαθμό που δεν καταγράφει το ουσιαστικής σημασίας, από την σκοπιά της τακτικής στην ταξική πάλη, γεγονός της μίμησης της "από τα κάτω" αμφισβήτησης από μια "από τα πάνω" εκδοχή της. Με άλλα λόγια, η αμφισβήτηση της αμφισβήτησης, ή αλλιώς η επικύρωση του κόσμου όπως είναι, λειτουργεί αναδιπλασιάζοντας --ως άρνηση της άρνησης!-- τα μορφικά, αλλά μόνο τα μορφικά, χαρακτηριστικά του "από τα κάτω" αναθεωρητισμού. Ο (κυριολεκτικά) αντιδραστικός αναθεωρητισμός, για να το πω απλά, βασίζει μέρος της επιτυχίας του στην προπαγανδιστική προβολή ακριβώς της μορφής της αμφισβήτησης, σε βάρος του περιεχομένου της. Παρουσιάζεται ως "αμφισβήτηση", άρα ως "ρηξικέλευθη" σκέψη, αυτό το οποίο αμφισβητεί την αμφισβήτηση, οδηγώντας δια της πλαγίας οδού στον ίδιο ακριβώς κόσμο που θέλησαν να αμφισβητήσουν μια για πάντα οι Μαρξ και Ένγκελς, τον κόσμο πριν την θεμελιώδη αμφισβήτηση που το έργο τους ενσαρκώνει και εκπροσωπεί. Η τακτική αυτή είναι ιδιαίτερα συμφέρουσα για τους δημοσιολόγους του αντιδραστικού αναθεωρητισμού: αναγκάζει τους αντιπάλους τους, εμάς δηλαδή, να φαινόμαστε πως επιχειρηματολογούμε από τη θέση του "κεκτημένου", από τη θέση της "παράδοσης", κόντρα σε "ανανεωτές", κόντρα σε ανθρώπους που τολμούν να αμφισβητήσουν. Όσο εκτοπίζεται από την εικόνα το περιεχόμενο της αμφισβήτησης, που στην περίπτωση του αντιδραστικού αναθεωρητισμού είναι ακριβώς η μαρξιστική αμφισβήτηση των ιδεών και πρακτικών της άρχουσας τάξης, τόσο καθίσταται εφικτή μια επιφανειακή μεν, αποτελεσματικότατη επικοινωνιακά δε, αντιστροφή ρόλων: οι παραδοσιακοί υπερασπιστές της "καθεστηκύιας τάξης" στην ιστοριογραφία, την οικονομία και τη φιλοσοφία είναι οι μαρξιστές, οι "ανατρεπτικοί νεολόγοι" είναι τα φερέφωνα των αστών επιγόνων της Ιερής Συμμαχίας.
Για τον λόγο αυτό, η πάλη ενάντια στον αντιδραστικό αναθεωρητισμό μου φαίνεται ότι περνάει απαραίτητα μέσα από την αποδόμηση του φορμαλισμού της "αμφισβήτησης". Πώς όμως ανατρέπεται αποτελεσματικά αυτός ο φορμαλισμός;
Κατά τη δική μου εκτίμηση, η απάντηση είναι απλή: Ο μαρξισμός δεν αμφισβητεί για να αμφισβητήσει. Δεν είναι φετιχισμός της αμφισβήτησης. Ο μαρξισμός αμφισβητεί για να υπηρετήσει αντίθετα με τα κυρίαρχα συμφέροντα. Έχει δηλαδή ένα ξεκάθαρο και σαφές καταφατικό περιεχόμενο η αμφισβήτησή του, ο αναθεωρητισμός του. Και το περιεχόμενο αυτό δεν είναι παρά η αναζήτηση της προλεταριακής εξουσίας, της εκ βάθρων αναθεώρησης των καπιταλιστικών οικονομικών σχέσεων, η χειραφέτηση του ανθρώπου από την οικονομική εκμετάλλευση. Αυτός ο οποίος φετιχοποιεί την αμφισβήτηση, με άλλα λόγια την μετατρέπει σε αυτο-επικυρούμενη και αυτο-αξιοδοτημένη στάση, είναι ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός. Αυτός είναι που μετατρέπει, μέσω του φετίχ της αμφισβήτησης, την βαθύτατα συντηρητική του αντζέντα, την προσκόλλησή του σε μια σάπια τάξη πραγμάτων, σε κάτι με την επίφαση του "ανήκουστα νεωτερικού" και "πρωτοποριακού". Αυτός είναι που αποκρύπτει, μέσω αυτής της διαδικασίας, τα κραυγαλέα ταξικά και κοινωνικά συμφέροντα τα οποία εξυπηρετεί η αμφισβήτηση της αμφισβήτησης και η αντιστροφή ρόλων.
Για να το πετύχει, ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός κάνει και κάτι ακόμα που νομίζω πρέπει να τονιστεί ως στοιχείο που τον διαφοροποιεί από τον μαρξιστικό αναθεωρητισμό: δεν αμφισβητεί απλώς την γραπτή ιστορία αλλά και την ίδια την βιωμένη εμπειρία των ανθρώπων, στην οποία αντίθετα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό ο μαρξιστικός αναθεωρητισμός. Οι αντιδραστικοί αναθεωρητές έχουν βαλθεί να πείσουν εκατομμύρια ανθρώπους ότι ο τάδε ή δείνα βασανιστής και εκτελεστής ήταν στην πραγματικότητα φοβισμένος και αμυνόμενος πατριώτης, ότι ο τάδε ή δείνα πληροφοριοδότης και συνεργάτης ήταν στην πραγματικότητα φλογερός υπέρμαχος των ατομικών ελευθεριών, ότι ο τάδε ή δείνα δεν εκμεταλλευόταν την ανάγκη για επιβίωση των συμπατριωτών του αντλώντας κέρδος από τη στέρησή τους αλλά προσπαθούσε και αυτός να επιβιώσει σε δύσκολες συνθήκες. Ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός δεν μπορεί ποτέ να αρκεστεί στην αμφισβήτηση της γραπτής ιστορίας, γιατί η συλλογική μνήμη, η βιωμένη ιστορία, αποτελεί ένα τεράστιο πρόσκομμα για τις επιδιώξεις του. Γι αυτό και δεν επιχειρεί ποτέ την κλιμάκωση των επιθέσεών του στον ανθρώπινο νου πριν εξασφαλίσει τη βιολογική εξαφάνιση της πλειονότητας των μαρτύρων που είναι σε θέση όχι απλώς να τον διαψεύσουν αλλά και να βιώσουν αυθόρμητη οργή μαζί του, να εναντιωθούν έμπρακτα και όχι μονάχα θεωρητικά σ' αυτόν.
Για να επιτευχθεί κάτι τόσο τερατώδες όσο η ενοχοποίηση των Σοβιετικών για τα μαρτύρια των Εβραίων στην Ευρώπη, για παράδειγμα, πρέπει να έχουν βιολογικά εξαλειφθεί οι μάρτυρες του γεγονότος ότι το Ολοκαύτωμα ήταν συλλογικό προϊόν της "δημοκρατικής", "αντι-ολοκληρωτικής" Δύσης και του θηριώδους αντισημιτισμού της. Δεν αρκεί το ξαναγράψιμο της ιστορίας και η εξαγορά, με ή χωρίς άμεση αποζημίωση σε χρήμα, συνειδήσεων· για να φτάσει ο κόσμος να μην μπορεί να θυμηθεί πρέπει η ίδια η συλλογική μνήμη των λαών να έχει ήδη εξασθενίσει αρκετά ώστε η συγκροτημένη επίθεση στην ιστορία να μπορεί να πιάσει τόπο. Και βεβαίως, ένα μέρος αυτής της επίθεσης, έχει, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται αυτό, τον χαρακτήρα της φετιχοποίησης της ίδιας της μνήμης, όταν βεβαίως πρόκειται για "μνήμες" που αθωώνουν αυτούς που πρέπει να αθωωθούν και ενοχοποιούν όσους πρέπει να ενοχοποιηθούν: όπως παρατηρούσε ο Γιώργος Μαργαρίτης προχτές, στην αστική ιστοριογραφία η "μνήμη" του ταγματασφαλίτη και του δοσίλογου έχει, όπως και η γνώμη άλλωστε, την ίδια αξία με τη μνήμη των θυμάτων του για τον αναθεωρητισμό, και μάλιστα έχει όλες τις δυνατότητες να μετατρέψει τον ίδιο σε θύμα κόκκινης βίας και κατοπινής "προκατάληψης" για τον ρόλο του και τις στοχεύσεις του. Στην πραγματικότητα, ο αντιδραστικός αναθεωρητισμός δεν εκπροσωπεί ένα πόλεμο κατά της μνήμης συλλήβδην: είναι μάλλον η μετατροπή της επιλεκτικής μνήμης των συνεργατών της άρχουσας τάξης σε "μαρτυρία" και η ταυτόχρονη εξουδετέρωση κάθε αντίθετης μνήμης, που τώρα καταδικάζεται στο περιθώριο της "ψευδούς συνείδησης", όπως για παράδειγμα με την απόδοση μαρτυριών που διαψεύδουν την κυρίαρχη ιστοριογραφία σε "φιλοσοβιετισμό" και "φιλοκομμουνιστικά" αισθήματα, δηλαδή σε παράγοντες που υποτίθεται ότι είναι αυτομάτως απονομιμοποιητικοί.
Σε τελική ανάλυση, και με δεδομένη την βιολογική εξάλειψη μεγάλων τμημάτων όσων έχουν βιωμένους λόγους να θυμούνται, η αναθεωρητική εκστρατεία λήθης βρίσκει πλήθος θιασωτών από τάξεις ανθρώπων τις οποίες κάποιος μπορεί να σκιαγραφήσει ως εξής: α) όσους δεν γνωρίζουν καν το παρελθόν, στον βαθμό που η αστική παιδεία έχει ήδη φροντίσει να διακόψει τη σχέση τους με την κατανόησή του β) όσους θέλουν και έχουν σημαντικούς λόγους να το ξεχάσουν ή να το ανακατασκευάσουν γ) όσους γνωρίζουν το παρελθόν αλλά θέλουν να το ξεχάσουν οι δυνητικοί τους αντίπαλοι δ) όσους καταλαβαίνουν πολύ καλά ότι η άρχουσα τάξη απαιτεί μια πολύ συγκεκριμένη λήθη και προσποιούνται άγνοια του παρελθόντος ή αναπαράγουν επιλεκτικές μνήμες για να μην διακινδυνεύσουν τα συμφέροντα που θεωρούν ότι απορρέουν από την υπακοή σ' αυτή.
Σε συνέδριο στο οποίο έλαβα μέρος λίγες μέρες πριν την ημερίδα για τον αναθεωρητισμό ρώτησα ομιλητή που ανέπτυσσε επιχειρήματα περί "Ολοκληρωτισμού" πώς ακριβώς θα χαρακτήριζε τη σφαγή ενός εκατομμυρίου κομμουνιστών στην Ινδονησία από το καθεστώς Σουχάρτο στο όνομα της μάχης για να κερδηθεί η χώρα για τον "ελεύθερο κόσμο." Η θερμοκρασία στην αίθουσα έπεσε αισθητά· υπάρχουν πράγματα που οι καλοί τρόποι απαγορεύουν να τα θυμάσαι. Όμως η πάλη ενάντια στον αντιδραστικό αναθεωρητισμό δεν κερδίζεται απλώς με την καλλιέργεια της μνήμης ή την υπεράσπιση της επιστημονικής αντικειμενικότητας κόντρα σε τέτοιους "καλούς τρόπους." Γιατί η πάλη αυτή είναι απλώς τμήμα της μάχης τάξη με τάξη, και στον χώρο της σημερινής ακαδημαϊκής-επαγγελματικής διανόησης, ο "ταξικός προδότης" που απομονώνεται και τρώει την εκδοτική πόρτα στα μούτρα δεν είναι αυτός που συνομωτεί με το ψέμα των κυρίαρχων, αλλά αυτός που υπερασπίζεται την αλήθεια των υποδουλωμένων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου