Ο μύθος του ουκρανικού γενοκτονικού λιμού

John Puntis-Ο μύθος του ουκρανικού γενοκτονικού λιμού (ΙII)

Το παιχνίδι των αριθμών

Οι θεωρητικοί του γενοκτονικού λιμού αδημονούν να εδραιώσουν την ιδέα ότι στην Ουκρανία πέθαναν εκατομμύρια άνθρωποι. Η μεθοδολογία τους είναι ως συνήθως ύποπτη. Μια "μελέτη-ορόσμημο" της Dana Dalrymple η οποία δημοσιεύτηκε στο "Soviet Studies" το 1964 καταλήγει σε έναν αριθμό 5.5 εκατομμυρίων, βασισμένη στις υποθέσεις 20 δυτικών δημοσιογράφων. Ένας από αυτούς είναι ο μυθοπλαστικός μας φίλος, ο Thomas Walker. Η Dalrymple ισχυρίζεται πως ο Walker έκανε την τουρνέ του στην ΕΣΣΔ εγκαταλείποντας μια οργανωμένη περιήγηση και ότι είχε προηγουμένως περάσει πολλά χρόνια σε περιηγήσεις της Ρωσίας, Παρατίθεται ένας παρόμοιος αριθμός απ' τον Αρχιεπίσκοπο του Καντέμπουρυ· αυτός ο ενθουσιώδης οπαδός του Χίτλερ είχε προσπαθήσει να θέσει το ζήτημα του λιμού στη Βουλή των Λόρδων το 1934, όταν στην πραγματικότητα, το Φόρεϊν Όφις δήλωνε ότι δεν υπήρχαν τεκμήρια που να υποστηρίζουν τις κατηγορίες ενάντια στη Σοβιετική κυβέρνηση. Περιττεύει να πούμε ότι απορρίπτεται από τους εθνικιστές η μαρτυρία του Sir John Maynard, διακεκριμένου ειδικού στους λιμούς, ο οποίος επισκέφθηκε την Ουκρανία το καλοκαίρι του 1933 και διέψευσε τις ιστορίες περί γενοκτονικού λιμού.

Η καμπάνια του Ψυχρού Πολέμου ξαναήλθε στην επιφάνεια στη δεκαετία του 1980, με σημαντική διαφημιστική και ακαδημαϊκή στήριξη απ' το Ουκρανικό Ινστιτούτο Ερευνών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, επί μακρόν κέντρο αντικομμουνιστικής έρευνας. Το 1983, το βιβλίο "Ο ένατος κύκλος", το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε από Ουκρανούς εθνικιστές το 1953, αναδημοσιεύτηκε, και το επιμελήθηκε και έγραψε την εισαγωγή ο Δρ. James Mace του Χάρβαρντ. Μια κριτική του βιβλίου το περιέγραψε ως "πολεμική χωρίς κανένα τεκμήριο και χωρίς καμία ακαδημαϊκή συγκρότηση." Ο συγγραφέας, επισημάνθηκε, δεν δίνει καμία λεπτομέρεια για τις δραστηριότητές του κατά την ναζιστική κατοχή της Ουκρανίας, και δεν κάνει ούτε ένα αρνητικό σχόλιο για τους Ναζί. Για μια ακόμα φορά χρησιμοποιούνται ως εικονογράφηση οι πλαστές φωτογραφίες του Thomas Walker, παρά το γεγονός ότι ο συγγραφέας του βιβλίου ισχυρίζεται πως ήταν αυτόπτης μάρτυρας του λιμού. Ο "ακαδημαϊκός" Mace γράφει για το υλικό του Walker: "Αμερικανοί δημοσιογράφοι όπως ο Thomas Walker έγραψαν απλές και γλαφυρές περιγραφές του λιμού βασισμένοι σε όσα είδαν στην Ουκρανία το 1933." Είναι άξια λόγου η βολική αλλαγή της ημερομηνίας του ταξιδιού του Walker από το 1934 στο 1933. 

Μια άλλη συνδρομή στην βιβλιογραφία περί γενοκτονικού λιμού είναι το "50 χρόνια πριν: Το Ολοκαύτωμα του λιμού στην Ουκρανία", του Walter Dushnyk . Τον πρόλογο στο βιβλίο αυτό τον γράφει, μαντέψτε πια, η Dalrymple. Οι ρίζες του Dushnyk εντοπίζονται στο προπολεμικό φασιστικό κίνημα της Ευρώπης, όταν και ήταν ενεργός στην Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών. Και πάλι, ένας επικριτικός συγγραφέας βιβλιοκρισίας σχολιάζει ότι το βιβλίο "αντί να είναι ακαδημαϊκή ανάλυση συνίσταται σε μια εντελώς συναισθηματικά φορτισμένη και βιτριολική πολεμική. Στην πραγματικότητα, έχει λίγα να κάνει με την ακαδημαϊκή έρευνα και αναμφίβολα του λείπει η αντικειμενικότητα." Και πάλι χρησιμοποιούνται ως εικονογράφηση οι ίδιες πλαστές και χωρίς συνοδευτικές πληροφορίες φωτογραφίες. Ο Dushnyk υπολογίζει τον αριθμό θανάτων από λιμό προβάλλοντας μια αναμενόμενη αύξηση πληθυσμού που βασίζεται στην αποραφή του 1926 πάνω στην απογραφή πληθυσμού της Ουκρανίας το 1939. Η διαφορά είναι 7.5 εκατομμύρια και αυτό γίνεται κατα συνέπεια ο αριθμός των θυμάτων του λιμού. Η ανοησία αυτής της μεθοδολογίας μπορεί να αναδειχθεί αν τη μεταφέρουμε στον Καναδά της δεκαετίας του 1930 και δείξουμε ότι το 25% του πληθυσμού του Σασκατσουάν εξαφανίστηκε κατά τη Μεγάλη Ύφεση. Στην πραγματικότητα, ο πληθυσμός της Ουκρανίας αυξήθηκε με πραγματικούς όρους από το 1926 ως το 1939 κατά περίπου 3.4 εκατομμύρια. Αν και δεν είναι εφικτό να δοθεί ένας ακριβής αριθμός για τα θύματα του λιμού, οι ισχυρισμοί ανθρώπων όπως η Dalrymple, ο Mace και ο Dushnyk έχουν αποδειχθεί ακραίες υπερβολές που κατασκευάστηκαν για να ενισχύσουν τις πολιτικές κατηγορίες για γενοκτονία. 

Η σοδειά της εξαπάτησης

Η καμπάνια περί γενοκτονικού λιμού κλιμακώθηκε το 1986, με τη δημοσίευση του βιβλίου του Robert Conquest "Σοδειά θλίψης", και με την ταινία που παρήγαγε η ερευνητική επιτροπή για το λιμό του Ινστιτούτου του Αγίου Βλαδίμηρου, το "Σοδειά απελπισίας." Η ταινία αυτή είναι γεμάτη απ' τις γνωστές μη πιστοποιημένες φωτογραφίες, και βασίζεται έντονα σε συνεντεύξεις με πρώην Ναζί και Ουκρανούς συνεργάτες των Ναζί, καθώς και με άτομα που εγκατέλειψαν την ΕΣΣΔ. Ακόμα και ο  Malcolm Muggeridge κάνει μια σύντομη εμφάνιση. Οι παραγωγοί της ταινίες υποτίθεται ότι είδαν πάνω από ένα εκατομμύριο πόδια φιλμ πριν επιλέξουν μονάχα 720 πόδια για χρήση. Αντί να παρουσιαστούν τεκμηριωμένες αποδείξεις για το λιμό, παρουσιάζεται ένα μοντάζ από μη τεκμηριωμένες φωτογραφίες, περιλαμβανομένων των φωτογραφιών Walker-Ditlofff, φωτογραφιών από το λιμό του 1921-2, και φωτογραφιών από δημοσιεύματα της Ναζιστικής προπαγάνδας. Με εντυπωσιακή αδιαφορία για την αλήθεια, ορισμένες σκηνές προέρχονται από ταινίες που καλύπτουν τον Ρωσικό εμφύλιο καθώς και σοβιετικές ταινίες της δεκαετίας του 1920. Στην ουσία, φαίνεται πως οι δημιουργοί της ταινίας όργωσαν τα αρχεία ψάχνοντας για κομμάτια από παλιές εικόνες "πολέμου και πείνας" και μετά τις μόνταραν σε ταινία με μεγάλο υπόγειο προπαγανδιστικό αποτέλεσμα, δένοντάς τις με αφήγηση, διανθισμένη από συνεντεύξεις υποστηρικτών της γραμμής της ταινίας. Αυτά τα παραδέχτηκαν ακόμα και κάποιοι από όσους ενεπλάκησαν, κι όμως η ταινία προβλήθηκε πλατιά --περιλαμβανομένης της βρετανικής τηλεόρασης-- και εγκωμιάστηκε. Οι δημιουργοί της πήραν ακόμα και υποτροφίες και οργανωτική βοήθεια από το Εθνικό Συμβούλιο Κινηματογράφου του Καναδά και από ένα άλλο δημόσια χρηματοδοτημένο οργανισμό τον Πολυπολιτισμός Καναδά. Ξεκάθαρα, η" Σοδειά της απελπισίας" δεν είναι αντικειμενικό ντοκυμαντέρ όπως ισχυρίζεται αλλά χονδροκομμένη άσκηση στην ψυχροπολεμική προπαγάνδα. 

Το βιβλίο του Conquest "Σοδειά θλίψης: Η σοβιετική κολλεκτιβοποίηση και η τρομοκρατία του λιμού" αποτελεί την σημαντικότερη απόπειρα νομιμοποίησης των υποστηρικτών της θεωρίας του γενοκτονικού λιμού. Είναι πλέον γνωστές οι ακροδεξιές διασυνδέσεις του Conquest και οι αρνήσεις του για το Ολοκαύτωμα. Σε μία περίοδο, εργοδοτήθηκε από το κέντρο παραπληροφόρησης των Βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών, το Information Research Department. Βασικοί του στόχοι ήταν "ο τρίτος κόσμος" και οι "Ρώσοι". Η πρότερη εργασία "Η μεγάλη τρομοκρατία" του Conquest είχε ισχυριστεί ότι μόνο 5-6 εκατομμύρια είχαν πεθάνει στην περίοδο 1932-33 και ότι μόνο τα μισά θύματα ήταν στην Ουκρανία. Το 1983 όμως ο Conquest είχε αυξήσει τους υπολογισμούς του σε 14 εκατομμύρια και είχε προεκτείνει τις συνθήεκς λιμού στο 1937! Τέτοιες αναθωρήσεις συνέπεφταν βολικά με την επέτειο πενήντα ετών από τον λιμό. 

Ο Conquest παρουσιάζει τις διάφορες εθνικιστικές κλίκες οι οποίες κατέλαβαν τμήματα της Ουκρανίας κατά τον Ρωσικό Εμφύλιο, καθώς και την ξένη επέμβαση ως καλή τη πίστη κυβερνήσεις. Η μαζική σφαγή των Εβραίων της Ουκρανίας που διενεργήθηκε κατά την εθνικιστική "ανεξαρτησία" απορρίπτεται με τρεις λέξεις. Η ναζιστική κατοχή της Ουκρανίας παρουσιάζεται έμμεσα ως κατάρρευση ανάμεσα σε περιόδους Σοβιετικής "τρομοκρατίας", ενώ η απελεύθερωση των Ναζί ως Σοβιετική "νέα κατοχή." Υπάρχουν πολλά παραδείγματα έλλειψης ακαδημαϊκής συγκρότησης στο βιβλίο του Conquest. Ένα παράδειγμα είναι το γεγονός ότι παραθέτει αφηγήσεις ενός ξένου ανταποκριτή που αποκαλύπτεται πως δεν είναι άλλος απ' τον Thomas Walker, τον άνθρωπο που δεν υπήρξε ποτέ. Η παραπομπή του για το παράθεμα φτάνει στο σημείο να μετακινεί την ημερομηνία του άρθρου για τον Τύπο του Hearst από το 1935 στον Φλεβάρη του 1933. Αξίζει τον κόπο να επαναλάβουμε τις παρατηρήσεις του αμερικανού ιστορικού J Arch Getty για την ποιότητα αυτού του είδους της ιστορικής έρευνας:

"Μεγάλες αναλυτικές γενικεύσεις αποκαλύπτεται πως προέρχονται από θραύσματα κρυφακουσμένου κουτσομπολιού του διαδρόμου από δεύτερο χέρι. Ιστορίες των φυλακών ("ο φίλος μου συνάντησε τη γυναίκα του Μπουχάριν σε ένα στρατόπεδο και αυτή είπε...") έχουν μεταβληθεί σε πρωτογενείς πηγές για τη διαδικασία λήψης κεντρικών Σοβιετικών αποφάσεων .... η ανάγκη για γενικεύσεις στη βάση απομονωμένων και μη πιστοποιημένων επιμέρους στοιχείων έχει μετατρέψει τις φήμες σε πηγές και την επανάληψη ιστοριών σε επαλήθευση." 

Ενώ οι σοβαροί ιστορικοί δεν αποδέχονται το κουτσομπολιό και τις φήμες ως ιστορικά γεγονότα, είναι αποκαλυπτικό να συγκρίνει κανείς αυτή τη στάση με τη δηλωμένη θέση του Conquest: "Η αλήθεια μπορεί να αναπτυχθεί μόνο με τη μορφή του κουτσομπολιού" και "για τα πολιτικά ζητήματα, βασικά, η καλύτερη, αν και όχι αλάνθαστη πηγή είναι οι φήμες." 

πηγη