Η αντεπανάσταση στις σοσιαλιστικές χώρες της Ευρώπης : Ορισμένες χρήσιμες λεπτομέρειες λίγο πριν το τέλος

Ήρθε η ώρα να το μάθουμε και από τους ίδιους!...

Ότι δεν ήταν "βελούδινες επαναστάσεις"

αλλά...ΑΝΤΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ  καλά οργανωμένη!...

Η ιστορία δεν σβήνεται!... Μένει και στοιχειώνει!...

Γράφει ο  Αλέκος Χατζηκώστας απο το ΑΤΕΧΝΩΣ

 Πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία, σχετικά με τις μεθοδεύσεις για το τελικό στάδιο ανατροπής του σοσιαλισμού στις χώρες της Ευρώπης, βρίσκει κανείς στο βιβλίο του Victor Sebestyen «Η πτώση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας-Η επανάσταση του 1989» από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ (πρώτη έκδοση Νοέμβρης 2010). Ο συγγραφέας εργάστηκε ως δημοσιογράφος της Μ. Βρετανίας και υπήρξε ανταποκριτής στην Α. Ευρώπη το 1989. Να τονίσουμε ότι το βιβλίο διακρίνεται για την αντικομουνιστική του εμπάθεια, αλλά δεν στερείται στοιχείων σχετικά  με  το  πώς  έδρασαν την  περίοδο αυτή οι δυνάμεις που μπήκαν επικεφαλής στην αντεπανάσταση που συντελέστηκε. Φυσικά τα αίτια ανατροπής του σοσιαλισμού είναι βαθύτερα, πολυσύνθετα και δεν θα αναλυθούν στο άρθρο αυτό. Ας δούμε ορισμένες χαρακτηριστικές πλευρές του:

ΕΣΣΔ: Ποιος θυμάται τον Ματία Ρουστ;

Παγκόσμια κατάπληξη έκανε ένα περίεργο γεγονός που συνέβηκε στη Μόσχα στις 28 Μαΐου 1987. Πρόκειται για την απογείωση ενός μικρού ιδιωτικού αεροπλάνου στο κέντρο της Κόκκινης Πλατείας  (330 μέτρα από το γραφείο του Γκορμπατσόφ). Πιλότος ήταν ο Ματίας Ρουστ, 19 χρονών τραπεζικός υπάλληλος από το Αμβούργο που είχε έρθει όπως δήλωσε στους αστυνομικούς που τον συνέλαβαν προκειμένου να συναντηθεί με τον Γκορμπατσόφ για «την ειρήνη». Ο συγκριμένος στις 13/5 νοίκιασε ένα Cessna 172-B, ένα από τα μικρότερα επιβατηγά αεροπλάνα που υπήρχαν και κατευθύνθηκε πρώτα κατά μήκος της Βαλτικής προς τη Νορβηγία. Έμεινε εκεί για λίγες μέρες και μετά πέταξε στη Φιλανδία, Στις 28/5 απογειώθηκε από το αεροδρόμιο Μάλμε του Ελσίνκι λέγοντας ότι θα πάει προς Στοκχόλμη κάτι που δεν έκανε αλλά στράφηκε προς τα ανατολικά. Τα ραντάρ της ΕΣΣΔ από την πρώτη στιγμή τον εντόπισαν, μάλιστα έστειλαν και MIG 24-αναχαίτισης που όμως σε μία πορεία το «έχασαν». Μάλιστα όπως αναφέρει ο συγγραφέας 2ο λεπτά  πριν φτάσει στην Κόκκινη Πλατεία «το κεντρικό σύστημα αεράμυνας της πρωτεύουσας ήταν κλειστό (άλλη σύμπτωση και αυτή…) για τη συντήρηση κάποιων συσκευών ραντάρ, κι έτσι  δεν το εντόπισαν καθόλου». Να σημειώσουμε ότι τη μέρα αυτή ο Γκορμπατσόφ έλειπε στο Βερολίνο σε σύνοδο κορυφής του Συμφώνου της Βαρσοβίας και μετά το γεγονός διέκοψε την παραμονή του και επέστρεψε στη Μόσχα. Με αφορμή το γεγονός «ο Γκορμπατσόφ είπε στους στενούς του συνεργάτες ότι υποπτευόταν πως οι άντρες της στρατιωτικής ηγεσίας-που διαφωνούσαν μαζί του σχετικά με τον έλεγχο των όπλων και τον περιορισμό των δαπανών για την άμυνα-είχαν αφήσει σκόπιμα το αεροπλάνο να προσγειωθεί στην κόκκινη Πλατεία για να τον φέρουν σε δύσκολη θέση πολιτικά». Ως αποτέλεσμα το γεγονός αυτό είχε να αποστρατευτούν περισσότεροι από 150 αξιωματικοί καθώς και να παραπεμφθούν στο στρατοδικείο. Μέσα σε ένα χρόνο ολόκληρο το ανώτατο κλιμάκιο και οι διοικητές του σοβιετικού Υπουργείου Άμυνας, του Γενικού Επιτελείου, του Συμφώνου της Βαρσοβίας καθώς και όλοι οι περιφερειακοί διοικητές είχαν αντικατασταθεί. Ο συγγραφέας σημειώνει: «Ακόμα και όταν έγιναν οι αιματηρές εκκαθαρίσεις του Κόκκινου Στρατού από τον Στάλιν στα 1937-1938 το ποσοστό των αλλαγών στα ανώτατα πόστα δεν ήταν τόσο ψηλά». Να σημειώσουμε σύμφωνα με τον συγγραφέα  Οι περισσότεροι από αυτούς «ήταν στρατιωτικοί που είχαν εκτεθεί ως αντίπαλοι της περεστρόικα».

Ο Ρουστ για την πράξη του αυτή καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλακή αλλά τελικά εξέτισε του 18 μήνες σε ειδικό κελί της KGB ξεχωριστά (!) από άλλους κρατούμενους. Μετά επέστρεψε στη Γερμανία, έκανε διάφορες δουλειές και μπαινόβγαινε στις φυλακές με διάφορες κατηγορίες όπως κλοπή, απάτη αλλά και σεξουαλική επίθεση σε καλόγρια!

ΟΥΓΓΑΡΙΑ: Η «αντικατάσταση» του Γιάνος Καντάρ

Ο Γιανος Καντάρ ήταν γραμματέας του ΟΥΣΕΚ, του Ουγγαρέζικου εργατικού κόμματος. Γράφει ο συγγραφέας: «Οι καρχαρίες που γυρόφερναν τον Γιάνος Καντάρ στη Βουδαπέστη έξι μήνες μετά τη ενθρόνιση του Χούζακ (ηγέτη του Κ.Κ Τσεχοσλοβακίας) ήταν εντελώς διαφορετικοί. Ήταν μέλη μια νεότερης γενιάς στην κομματική ελίτ, εκνευρισμένοι επειδή ο γέροντας δεν παραμέριζε για να έρθουν αυτοί στην εξουσία-πίστευαν δε ότι ο κομμουνισμός ήταν καταδικασμένος. Σε αντίθεση με την Πολωνία όπου η επανάσταση ήρθε από τα κάτω, από την Αλληλεγγύη που ήταν κίνημα των εργατών, στην Ουγγαρία η αλλαγή ήρθε από την κορυφή. Η απόσυρση από τον κομμουνισμό, καθοδηγήθηκε από τους κομμουνιστές». Οι λεγόμενοι «ανανεωτές», σύμφωνα με τον συγγραφέα προόριζαν για αντικαταστάτη του τον Κάρολι Γκροτς που εκτελούσε χρέη Πρωθυπουργού. Αυτός στις αρχές του 1988 είχε στείλει τον Γκιούλα Τίρμερ για μεσολαβητή στη Μόσχα προκειμένου να συναντήσει τον Γκορμπατσόφ. Ο συγγραφέας αναφέρει ότι ο Γκορμπατσόφ του είπε «ότι ο Καντάρ ήταν ένας διακεκριμένος άνθρωπος που θα έπρεπε να γνωρίζει τι πρέπει να κάνει σε μια τέτοια ιστορική συγκυρία».Το επόμενο διάστημα την Ουγγαρία επισκέφθηκαν διαδοχικά ο Γκρομίκο και ο πρωθυπουργός της ΕΣΣΔ Ν. Ρίζκοφ. Αυτός μάλιστα ήταν που σύμφωνα με τον συγγραφέα απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Καντάρ τον προέτρεψε να παραιτηθεί. Στις 2 Μαΐου ο Καντάρ κάλεσε τον Γκροτς και του είπε ότι ήταν πρόθυμος να παραιτηθεί. Ωστόσο όπως τονίζει ο συγγραφέας διαρκώς το καθυστερούσε. «Ο υπαρχηγός της KGB Βλάντιμιρ Κριούτσκοφ το κανόνισε. Είχε διατελέσει διπλωμάτης/πράκτορας στην Ουγγαρία κατά τη διάρκεια της εξέγερσης το 1956 και ήξερε τον Ούγγρο ηγέτη από εκείνες τις οδυνηρές και βίαιες ημέρες. Σκαρφίστηκε ένα διακανονισμό που θα έδινε στον Καντάρ μια νεοδημιουργημένη διακοσμητική θέση-Προέδρου του Κόμματος – εάν αποχωρούσε ωραία και καλά. Σε μια σύσκεψη του κόμματος στις 20/5 έκανε μια μακρόσυρτη ασυνάρτητη δήλωση που δικαιολογούσε τις πράξεις του. Τον άκουσαν μέσα σε παγερή σιωπή. Ο Γκροτς ανέλαβε την εξουσία του κόμματος». Ενδιαφέρον είναι και το σχετικό απόσπασμα σχετικά με τον ρόλο της Δυτικής Γερμανίας: « Η κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας διαδραμάτισε ένα σημαντικό ρόλο στην εκθρόνιση του Καντάρ. Κατά τη διάρκεια των ελιγμών του Γκροτς, ο Χορστ Τέλτσικ σύμβουλος επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής του καγκελάριου Χέλμουτ Κολ, είπε στους πραξικοπηματίες ότι εάν κατάφερναν να απομακρύνουν τον Καντάρ και να προχωρήσουν σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις η κυβέρνηση της Δ. Γερμανίας θα υποστηρίξει το πρόγραμμα με χρηματικές πιστώσεις. Κρατήσαμε τον λόγο μας με τη μορφή ενός δισεκατομμυρίου μάρκων, τόνισε ο Τέλτσικ. Και συνεχίζει. Αυτό που κάναμε ήταν να υποστηρίζουμε μεταρρυθμιστικές πολιτικές όπου άρχισαν να αναπτύσσονται αλλά προφανώς ελπίζαμε ότι αυτό θα μεγάλωνε την πίεση στην Ανατολική Γερμανία.» Σε αντάλλαγμα όπως υποστηρίζει ο συγγραφέας, «ζητήθηκε από τους νέους ηγέτες στη Βουδαπέστη να διαβιβάζουν μυστικά του Συμφώνου τα Βαρσοβίας στη Βόννη- δηλαδή κατ’ ουσίαν, να μετατρέψουν την Ουγγαρία σ’ έναν κατασκοπευτικό μηχανισμό για λογαριασμό της Δύσης. Αλλά αυτό έχει επανειλημμένα διαψευσθεί…»

Το πραξικόπημα κατά  του Ζίφκοφ (ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 10/11/1989)

Στη γειτονική μας Βουλγαρία, οι εξελίξεις στο Κομμουνιστικό Κόμμα ήταν παρόμοιες. Γράφει ο συγγραφέας: «Ενώ τα μάτια όλου του υπόλοιπου κόσμου ήταν στραμμένα στο Βερολίνο, ανέκυψε η είδηση ότι ο επί τρεις δεκαετίες Βούλγαρος δικτάτορας είχε εκθρονιστεί από ένα καλοσχεδιασμένο πραξικόπημα. Δεν ήταν η λαϊκή δύναμη στους δρόμους που οδήγησε στην πτώση του Τοντόρ Ζίβκοφ, όπως στο Βερολίνο. Δεν διαπραγματεύτηκε την εκχώρηση της εξουσίας του, όπως είχε συμβεί με του κομμουνιστές στην Πολωνία και στην Ουγγαρία. Έχασε το θρόνο του μέσα από μια παλατιανή επανάσταση καθοδηγούμενη από μια μικρή κλίκα από τους πλέον ανώτερους στενούς συνεργάτες του…Η πίεση έξω από τον ανώτατο κύκλο του καθεστώτος διαδραμάτισε βέβαια ένα ρόλο στη πτώση του Ζίβκοφ αλλά ήταν ένας ρόλος δευτερεύων. Αξιοποίησαν στο έπακρο τη σύνοδο στις 16/10 του συνεδρίου για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη που πραγματοποιήθηκε στη Βουλγαρία, όπιο μικρή διαδήλωση «αντικαθεστωτικών» (με οικολογικό χρώμα) αντιμετωπίστηκε από τη αστυνομία με συλλήψεις, γεγονός που λόγου της συνόδου πήρε τεράστιες διαστάσεις. Και συνεχίζει ο συγγραφέας: «Οι συνωμότες είδαν ότι ήρθε η ώρα να χτυπήσουν. Ο πιο ενεργητικός ανάμεσα τους ήταν ο υπουργός Οικονομικών, Αντρέι Λουκάνοφ…Γεννημένος στην ΕΣΣΔ ανελίχθηκε στο καθεστώς της Σόφιας μέσα σ’ ένα επικού βαθμού κολακείας αλλά επίσης και μέσα από τις ισχυρές επαφές του στο Κρεμλίνο (σ.σ και αυτό φυσικά όχι τυχαίο γεγονός) Ο Λουκάνοφ ήταν ο κεντρικός συντονιστής της συνωμοσίας, αλλά αποφασίστηκε ότι διάδοχος του Ζίβκοφ θα ήταν ο Πέταρ Μλάντενοφ ένας μετριοπαθής τεχνοκράτης 53 ετών δημοφιλής στο εσωτερικό του κόμματος, ο οποίος είχε φροντίσει να παρουσιάζεται σαν ένα αστραφτερός μεταρρυθμιστής» εκτελώντας χρέη Υπουργού Εξωτερικών» Και συνεχίζει: Πάντως ο κρίσιμος παίκτης ήταν ο υπουργός Άμυνας τα τελευταία 20 χρόνια ο Ντόμπρι Τζούροφ που ανέλαβε να διασφαλίσει ότι ο Ζίβκοφ δε θα ήταν σε θέση να αντεπιτεθεί…Το κουαρτέτο συνωμοτούσε με ακαθόριστο τρόπο από τότε που ο Ζίβκοφ εξαπέλυσε την εκστρατεία του για το διωγμό Τούρκων το Μάιο». Αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος ο Λουκάνοφ αργότερα: «Ζούσαμε σε ένα γυάλινο σπίτι, επιτηρούμενοι στενά. Ξέραμε όλοι πως ότι λέγαμε το κατέγραφαν κοριοί κι έτσι δε μιλούσαμε παρά μονάχα για δουλειές ή για προσωπικά μας όταν νιώθαμε ότι μας άκουγαν. Γράφαμε σημειώματα ο ένας στον άλλον και ανταλλάσαμε κρυφά στο γραφείο. Προφανώς ήταν αδύνατο να τηλεφωνούμε. Δεν εμπιστευόμασταν κανέναν άλλον».Φυσικά υπήρχε και παρέμβαση του Γκοσμπατσόφ. Αναφέρει σχετικά ο συγγραφέας: «Ο Γκορμπατσόφ ενημερώθηκε προσωπικά για τις προθέσεις τους από τον Μλαντένοφ στη διάρκεια της συνόδου κορυφής του Συμφώνου της Βαρσοβίας στο Βουκουρέστι στις 7 Ιουλίου.» Αναφέρει ο ίδιος ο Μλαντένοφ: « Στο σύστημα μας ήταν αδιανόητο να μιλάει ο υπουργός Εξωτερικών και όχι ο Πρώτος Γραμματέας με τον Γκορμπατσοφ. Δεν ήμουν εξουσιοδοτημένος να έχω προσωπικές συνομιλίες μαζί του…Είπα στον Γκορμπατσοφ ότι σκοπεύουμε να προχωρήσουμε σ’αυτή την αλλαγή….κι αυτός είπε; Είναι απολύτως δική σας δουλειά. Πρέπει να τακτοποιήσετε εσείς οι ίδιοι…» Και συνεχίζει ο συγγραφέας: «Τρεις άνθρωποι στη ΕΣΣΔ παρέμειναν ενημερωμένοι καθ’ όλη τη διάρκεια. Ο Γκορμπατσοφ, ο Γιάκοβλεφ και ο Σεβαρντάτζε. Στη Σόφια, ο Σοβιετικός Πρεσβευτής, Βίκτορ Σαράποφ ήξερε τα περί συνωμοσίας…»

Η τελευταία πράξη άρχισε στις 24/10 όταν ο Μλαντένοφ παραιτήθηκε αιφνιδιαστικά από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών. Έστειλε μάλιστα γράμμα στην ηγεσία του κόμματος, (το οποίο γνώρισε ότι θα διαρρεύσει) με το οποίο κατάγγελλε την ηγεσία και την προσωπικότητα του Ζιβκοφ. Έστειλε μάλιστα και ο ίδιος αντίγραφο στον Γκορμπατσόφ «διότι ,όπως υποστήριξε αργότερα, επιθυμούσα να υπάρχει μια καταγραφή για την ιστορία σε περίπτωση που κάτι θα μας συνέβαινε..» Ο Ζίβκοφ ζητά συνάντηση στις 31/10 με τον Γκορμπατσόφ διαισθανόμενος τις εξελίξεις, αυτός όμως αρνείται… Στις 9/11 συγκλήθηκε σύσκεψη (είχε προηγηθεί στις 8/11 με το ίδιο αίτημα)  της ηγεσίας του κόμματος και οι συνωμότες του έδωσαν τελευταία ευκαιρία να παραιτηθεί. Μία κρίσιμη λεπτομέρεια. Ο Υπουργός Άμυνας Τζούροφ του είπε ότι «στρατιωτικές μονάδες πιστές στο Υπουργείο φρουρούσαν τις εξόδους του κτηρίου και τον προειδοποίησε ότι εάν συνέχιζε να αντιστέκεται στα προφανή γεγονότα και αρνιόταν να παραιτηθεί εθελουσίως, θα υπήρχε απόφαση όχι μονάχα να τον απομακρύνουν από την εξουσία αλλά και να τον εκτελέσουν»!