Μερικοί ορισμοί του Μάρξ: Σταθερό κεφάλαιο: αυτό που προκαταβάλει ο καπιταλιστής για τα μέσα παραγωγής.
Δηλ. για μηχανές, για πρώτες ύλες, λειτουργικά κλπ. (Συντομογραφία : σ)
Μεταβλητό κεφάλαιο: αυτό που ξοδεύει ο καπιταλιστής για να αγοράσει εργατική δύναμη. Δηλ το κόστος αμοιβής των εργαζόμενων.( Συντ: μ)
Αρα ως εδώ ορίζουμε ότι το κόστος παραγωγής (Συντομογραφικά: τ) για τον καπιταλιστή είναι το ποσό που ξοδεύει για την ολοκλήρωση της παραγωγής. Δηλ. τ = σ + μ
Την αξία της εργατικής δύναμης ο Μάρξ την συσχετίζει με τα απαιτούμενα μέσα συντήρησης που διασφαλίζουν στον εργαζόμενο την ικανότητα για εργασία και συνεπώς για παραγωγή εργατικής δύναμης. Σε αυτά εκτός απο τα ευνόητα (τροφή, ένδυση, στέγη, φροντίδα καλής υγείας κλπ) ο Μάρξ συμπεριλαμβάνει και τα μέσα συντήρησης της οικογένειας (γιατί αλλοιώς δεν θα αναπαραχθεί η εργατική δύναμη) καθώς και τα έξοδα μόρφωσης (τουλάχιστον εκείνου του επιπέδου μόρφωσης που θα επιτρέπει κάθε φορά την πώληση της εργατικής δύναμης).
Ολα αυτά τα μέσα συντήρησης, για να παραχθούν, απαιτούν συγκεκριμένο χρόνο εργασίας απο άλλους εργαζόμενους. Αυτός ο χρόνος εργασίας ... περικλείεται ... στα συγκεκριμένα μέσα συντήρησης. Δηλαδή κάθε εργαζόμενος για να μπορεί να προσφέρει (πουλήσει) την εργατική του δύναμη για ένα 24ωρο απαιτούνται αντίστοιχα συγκεκριμένες ώρες κοινωνικής εργασίας απο άλλους εργαζόμενους.
Ας υποθέσουμε οτι αυτός ο απαιτούμενος χρόνος κοινωνικής εργασίας είναι 6 ώρες/24ωρο και κοστίζει 25 €. Δηλαδή το ημερομίσθιο που θα πρέπει να πληρώσει ο καπιταλιστής στον εργαζόμενο είναι 25€ ... γιατί διαφορετικά δεν θα μπορεί να συνεχίσει να προσφέρει προς πώληση την εργατική του δύναμη. Με αυτό το χρηματικό ποσό ο εργαζόμενος θα αγοράσει με μορφή προιόντων ή υπηρεσιών τα μέσα συντηρησής του.
Ας κάνουμε την υπόθεση που θα βόλευε τον κάθε καπιταλιστή : οτι αυτός ο εργαζόμενος μπαίνοντας στην παραγωγική διαδικασία του συγκεκριμένου καπιταλιστή θα του προσφέρει με την εργασία του (με την συγκεκριμένη αμοιβή των 25 €), ΑΚΡΙΒΩΣ την αξία που αντιστοιχεί ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΧΡΟΝΟ κοινωνικής εργασίας. Στο παραδειγμά μας είναι οι 6 ώρες. Δηλαδή ο καπιταλιστής πληρώνει στον εργαζόμενο ΟΣΗ ΑΚΡΙΒΩΣ εργασία του προσφέρει και οτι ο εργαζόμενος αμοίβεται ΓΙΑ ΟΣΗ ΑΚΡΙΒΩΣ εργασία πουλά. Με λίγα λόγια ο καπιταλιστής μας είναι Ο ΚΑΛΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΗΣ.
Δηλαδή στην συγκεκριμένη παραγωγική διαδικασία του συγκεκριμένου καπιταλιστή μας (καλός) το παραγόμενο προιόν έχει κόστος : τ = σ+μ. Αυτό το προιόν πρέπει να πωληθεί σε τιμή που ονομάζεται: αξία εμπορεύματος (συντομογραφικά: ε). Δεν θα είχε κανένα νόημα όλη αυτή η διαδικασία εαν ο καπιταλιστής μας πουλούσε σε τιμή κόστους. Πρέπει η τιμή (αξία) πώλησης του εμπορεύματος (ε) να είναι μεγαλύτερη απο την τιμή κόστους (τ). Την διαφορά την ονομάζουμε ΥΠΕΡΑΞΙΑ (υ). Δηλαδή : ε = τ + υ ... και ε = σ + μ + υ. Αν δεν υπάρξει η υπεραξία (υ) ... ΔΕΝ υπάρχει κέρδος (συντομογραφικά : κ).
Ο καλός καπιταλιστής μας λοιπόν πρέπει απο κάπου να ξετρυπώσει την υπεραξία. Αλλά έχουμε κάνει την παραδοχή οτι ο καπιταλιστής μας δεν κλέβει τον εργαζόμενο ... αφού τον πληρώνει για όση ακριβώς εργασία εκείνος του πούλησε.( 25€ για 6 ώρες εργασία το 24ωρο).
Ενας τρόπος θα ήταν να προσπαθήσει να πουλήσει το προιόν του σε τιμή λίγο μεγαλύτερη απο την τιμή κόστους με σκοπό να έχει ένα λογικό κέρδος. Ναι αλλά δίπλα του υπάρχουν και οι κακοί καπιταλιστές που εκμεταλλεύονται εργαζόμενους και συνεπώς έχουν τεράστιο περιθώριο κέρδους και θα μπορούν να πωλούν φτηνότερα απο τον καλό μας καπιταλιστή. Ο ανταγωνισμός θα τον εξαφανίσει. Θα τον ξεκάνουν οι “συνάδελφοι” του. Αλλά και αν όλοι οι συναδελφοί του ήταν το ίδιο καλοί άνθρωποι ( και εκείνοι δεν εκμεταλλεύονταν τους εργαζόμενους) ... και αν όλοι οι καπιταλιστές του κόσμου επιδίωκαν ένα μικρό λογικό κέρδος πληρώνοντας τους εργαζόμενους για τόσα όσα εκείνοι τους προσφέρουν ... τότε, σε γενικό κοινωνικό επίπεδο, τα μέσα συντήρησης για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης του εργαζόμενου θα κατέληγαν να είναι πιο ακριβά απο εκείνο που θα μπορούσε να αγοράσει για να συντηρήσει την ικανοτητά του για εργασία. Το λογικό κέρδος των καλών μας καπιταλιστών θα είχε μετακυλισθεί στις τσέπες των εργαζόμενων. Μα πως όμως ο εργαζόμενος θα πληρώσει για την συντηρησή του παραπάνω απο όσα αμοίβεται ??. Σε λίγο οι καλοί μας καπιταλιστές, αφού θα επιμέναν στο μικρό και λογικό κέρδος, δεν θα έβρισκαν ικανούς εργαζόμενους για να αγοράσουν την εργατική τους δύναμη. Τώρα πια οι καλοί μας καπιταλιστές έχουν μάθει οτι τον εργαζόμενο θα πρέπει να τον αμοίβεις ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ τόσο ... όσο κοστίζουν τα μέσα συντήρησης της ικανοτητάς του για εργασία. Δηλαδή δεν μπορείς να μειώνεις τον παράγοντα (μ ) στην εξισωσή μας κάτω απο το όριο συντήρησης της εργατικής δύναμης.
Αρα λοιπόν ο καλός μας καπιταλιστής πρέπει αλλού να ψάξει για να ξετρυπώσει την υπεραξία (υ). Θα σκεφθεί πως αν αποκτήσει τα μέσα παραγωγής (μηχανές και πρώτες ύλες) φτηνότερα απο την αξία τους, δηλαδή μειώσει τον παράγοντα (σ) στην εξίσωση, θα είχε δυνατότητα να κερδίζει και εμπορικό κέρδος και την εκτίμηση των εργαζομένων του. Ομως για να το πετύχει αυτό πρέπει να ΚΟΡΟΪΔΕΨΕΙ τους “συναδέλφους” του απο τους οποίους θα αγοράσει τα μέσα παραγωγής. Ξέρει οτι οι συναδελφοί του θα πρέπει (για χάρη του δικού του κέρδους) να του πουλήσουν με μειωμένο κέρδος ή σε τιμή κόστους ή ακόμα και με ζημιά (εαν είναι και εκείνοι καλοί ... σαν τον δικό μας). Οι καλοί μας καπιταλιστές κατάλαβαν πως στον παράγοντα (σ) ΔΕΝ υπάρχει υπεραξία και επομένως κέρδος.
Τα πράγματα ζορίζουν.Εαν μειώσει κι ´ άλλο το (μ) ... θα ξεκάνει τους εργάτες. Εαν μειώσει το (σ) ... θα τον ξεκάνουν οι “συνάδελφοι” καπιταλιστές.
Τι απέμεινε ?? Ε !!!! τί ??? Παράταση του ημερήσιου χρόνου εργασίας (επιπλέον των απαιτούμενων κοινωνικών ωρών εργασίας για τα αναγκαία μέσα συντήρησης και αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης έλεγε ο Marx) ... με την προηγούμενη αμοιβή βεβαίως !! Με άλλα λόγια ο εργαζόμενος θα δουλέψει και κάποιες ώρες ... δωρεάν !!! Θα δουλέψει κάποιες ώρες χωρίς να αμοίβεται για να εξασφαλίσει την υπεραξία (υ) και επομένως το κέρδος (κ) του καπιταλιστή μας. Ομως ο καπιταλιστής μας δεν έχει άλλο δρόμο παρά να εκμεταλλευτεί τους εργαζόμενους. Ο καλός μας καπιταλιστής δεν υπάρχει πιά. Είναι μόνο εκμεταλλευτής ... δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο. Δεν μπορεί να είναι ... και καπιταλιστής και καλός.
Ο Marx λοιπόν δίδαξε ( ...αφού απέδειξε) οτι ο καπιταλιστής αναγκάζει τον εργαζόμενο μέσα στην εργάσιμη μέρα, κάποιες ώρες να δουλεύει χωρίς να τις αμοίβεται. Αυτό το ονόμασε υπεραξία (υ), δηλ. Ένα μέγεθος που καθορίζει το κέρδος του καπιταλιστή. Επίσης απέδειξε οτι υπεραξία δεν μπορεί να προέλθει απο πουθενά αλλού ... παρά απο την ποσότητα της κλεμένης εργασίας. Οσο περισσότερη εργατική δύναμη αγοράσει, όσα πιο πολλά ξοδέψει για μεταβλητό κεφάλαιο (μ) ή διαφορετικά όσο πιο πολλούς εργαζόμενους εκμεταλλευτεί ... τόσο πιο πολύ κλεμένη εργασία (υ) θα τσεπώσει.
Το ποσοστό κέρδους είναι η σχέση της υπεραξίας προς τα έξοδα δηλαδή ... Κέρδος (κ) = υ / σ+μ [παράδειγμα: Ενας επιχειρηματίας ξόδεψε σε σταθερό κεφάλαιο 100.000 € και σε μεταβλητό κεφάλαιο (μισθοί) 100.000 €. Εαν η υπεραξία αυτής της επιχείρησης (δηλαδή η απλήρωτη εργασία) ήταν 70.000 € ... τότε το ποσοστό κέρδους είναι = 70.000/200.000 = 0, 35 ή 35%. Εαν η υπεραξία γίνει μηδενική, δηλαδή ο καπιταλιστής πληρώσει όλη την εργασία που του παρέχει ο εργαζόμενος ... τότε μηδενίζεται το κέρδος].
Ο στόχος του καπιταλιστή σε όλη την διαδρομή της ιστορίας ήταν η αύξηση του κέρδους. Για την αύξηση του κέρδους υπάρχουν δύο τρόποι:
α). Η παράταση της εργάσιμης μέρας ή/και η ελλάτωση του μισθολογικού κόστους μέχρι το σημείο των μέσων συντήρησης της εργατικής δύναμης. Οι πρόγονοι των σημερινών μας καπιταλιστών θεωρούσαν οτι οι εργαζόμενοι έπρεπε να δουλεύουν ως και 16 ώρες ανά ημέρα.Είναι ευνόητο οτι αυτός ο τρόπος έχει πεπερασμένα όρια γιατί δεν μπορείς εσαεί να αυξάνεις τις ώρες εργασίας ή/και να μειώνεις τις αμοιβές. Αυτή η μέθοδος δεν μπορεί να εξασφαλίσει απεριόριστο κέρδος. Εξάλλου σε όλη την ιστορία το κέρδος του καπιταλιστή ψαλιδίζετε απο τις εργατικές διεκδικήσεις (αύξηση μισθών, κατάκτηση οκτάωρου κλπ). Για τον λόγο αυτό ο καπιταλιστής αναγκάζεται θέλει δεν θέλει (=νομοτέλεια) να καταφύγει στον επόμενο τρόπο.
β). Περιορισμός της αναγκαίας εργάσιμης ημέρας για την παραγωγή του προιόντος ή με άλλα λόγια να παράγονται περισσότερα προιόντα ανά μονάδα εργάσιμου χρόνου. Δηλαδή μιλάμε για την αύξηση της παραγωγικότητας. Και δεν είναι μόνο αυτό ... έτσι απλά. Με την αύξηση της παραγωγικότητας αυξάνει η κλεμένη υπεραξία που προκύπτει απο τις ώρες της ημέρας που ο εργαζόμενος δουλεύει απλήρωτος (άμεση υπεραξία) γιατί παράγει περισσότερο χωρίς κανένα εργατικό κόστος ... αλλά αυξάνοντας η παραγωγικότητα ελαττώνεται και ο αναγκαίος κοινωνικά χρόνος για τα μέσα συντήρησης (λόγω πτώσης των τιμών των προιόντων) της εργατικής δύναμης. Δηλαδή μειώνεται ο χρόνος της ημέρας που χρειάζεται να αμοίβεται ο εργαζόμενος για την συντήρηση της εργατικής δύναμης. Εμεσα δηλαδή αυξάνεται ο απλήρωτος χρόνος εργασίας (έμεση υπεραξία). Σε μη καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία, η αύξηση της παραγωγικότητας θα επιτρέπει την ελάτωση των κοινωικά απαραίτητων ωρών εργασίας και αύξηση των αμοιβών ... ενώ στην καπιταλιστική παραγωγή, αυξάνει το καπιταλιστικό κέρδος δίνοντας την ευχέρεια στον καπιταλιστή να μειώνει την αμοιβή μέχρι το ελάχιστο κοινωνικά αποδεκτό όριο των μέσων συντήρησης της εργατικής δύναμης. Αυτός ο αναγκαστικός και μονοδρομικός τρόπος για την μεγιστοποίηση του κέρδους κίνησε και καθόρισε την ιστορική εξέλιξη του καπιταλισμού. Στην αρχή αυτός ο τρόπος υλοποιήθηκε με τον απλό συνεταιρισμό. Στην συνέχεια εξελίχθηκε στον καταμερισμό εργασίας και την μανουφακτούρα (δηλαδή ένας εργάτης δεν χρειαζόταν να κάνει όλη την παραγωγική διαδικασία αλλά μόνο ένα μέρος της). Στην συνέχεια ο καπιταλιστής κατέφυγε στον μηχανικό εξοπλισμό της παραγωγής (με την βοήθεια της τεχνολογίας). Με λίγα λόγια αναγκαζόταν να επενδύει μέρος του κέρδους στην ανάγκη αύξησης της παραγωγικότητας. Οσο το κέρδος του ο καπιταλιστής το σπαταλά στην καλή ζωή ... είναι χρήμα. Για να γίνει κεφάλαιο πρέπει να το μετατρέψει σε μέσα παραγωγής. Ο φεουδάρχης θησαυριστής ... που απέσυρε χρήμα απο την κυκλοφορία, έδωσε πιά την θέση του στον καπιταλιστή που είναι καταδικασμένος ... να προσθέτει χρήμα στην κυκλοφορία.
Και εδώ αρχίζουν τα ωραία !!
Οσο ο καπιταλιστής (με την προσδοκία του μεγαλύτερου κέρδους) “αγοράζει” μέσα παραγωγής (δηλ. μηχανές, γή κλπ) ... αυξάνει ραγδαία το σταθερό κεφάλαιο της εξισωσής μας (σ) σε σχέση με το μεταβλητό (μ). Οπως αναλύει ο Marx, εδω συμβαίνει να αυξάνεται η απόλυτη μαζα του κέρδους και επομένως η κλεμένη εργασία ... αλλά με μειωμένο ποσοστό κέρδους. Δηλαδή αυξάνεται ο κύκλος εργασιών του καπιταλιστή και τα κέρδη σε απόλυτους αριθμούς ... αλλά όσο συσσωρεύει μέσα παραγωγής μπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο μειούμενου ποσοστού κέρδους ... όπου όσο το ποσοστό κέρδους πέφτει , τόσο ευνοείται η συσσώρευση. Οσο το ποσοστό κέρδους πέφτει ... τόσο ο καπιταλιστής χρειάζεται περισσότερα κεφάλαια για να εξασφαλίσει την ίδια απόλυτη τιμή κέρδους. Και ακόμα παραπέρα: Οταν το ποσοστό μέσου κέρδους πέσει κάτω απο ένα δεδομένο όριο ... τότε δεν μπορεί να υπάρχει καπιταλιστική παραγωγή. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο παρά να συσσωρεύσει μέσα παραγωγής ( η περίφημη ιστορική τάση της καπιταλιστικής συσσώρευσης του μεγάλου Κάρολου). Συσσωρεύει μέσα παραγωγής για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ιδιοποίηση ξένης απλήρωτης εργασίας με όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος και αυξημένη δυνατότητα “ρύθμισης” των τιμών παραγωγής και πώλησης.
Αυτή η ίδια αντίφαση της καπιταλιστικής παραγωγής τελικά γεννά τις κρίσεις, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά στιγμιαίες βίαιες λύσεις των αντιφάσεων. Η υπερσυσσώρευση μέσων παραγωγής ... γεννά την υπερπαραγωγή. Η φάση της ομαλής πώλησης των προιόντων αυτών τελικά πραγματοποιεί το υπερκέρδος του καπιταλιστή. Στην ομαλή αυτή φάση σημειώνεται η άνθηση της μεγάλης κατανάλωσης επειδή όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν δουλειά ... και επειδή όταν αυξάνουν τα έσοδα του καπιταλιστή ... λέει ο Κάρολος ... δεν αυξάνονται τα έσοδα του εργαζόμενου αλλά τα εξοδά του. Οι μηχανές παράγουν αδιάκοπα και οι έμποροι αγοράζουν προιόντα και πριν ακόμα πουλήσουν τα προηγούμενα δανειζόμενοι απο τις τράπεζες φτηνό χρήμα ... όπως σε όλες τις φάσεις της καπιταλιστικής φαινομενικής ευημερίας. Υπερεμπόριο, υπερπαραγωγή, υπερπίστωση !!! Να πως περιγράφει ο Κάρολος την κυκλοφορία του χρήματος ... " ... στήν περίοδο τής άνθησης επικρατεί ή ζήτηση μέσων κυκλοφορίας άνάμεσα σέ καταναλωτές καί έμπορους, στή δέ περίοδο τής κρίσης ή ζήτηση μέσων κυκλοφορίας ανάμεσα σέ κεφαλαιοκράτες. Στήν περίοδο τής στασιμότητας τών συναλλαγών ή πρώτη ζήτηση μικραίνει, ή δεύτερη μεγαλώνει ". Ας θυμηθούμε την περίοδο της άνθησης πως οι τράπεζες δίνανε στο “λαουτζίκο” δάνεια με την σέσουλα και ας δουμε και στην κρίση πως παρακαλάνε οι μεγαλοεπιχειρηματίες για ένα δανειάκι.
Η υπερπαραγωγή κάποια στιγμή ξεπερνά την δυνατότητα κατανάλωσης και το εμπόρευμα αρχίζει να μένει απούλητο και τα κεφάλαια να μην μπορούν να μπούν σε ένα νέο κύκλο ... νέας παραγωγής-υπεραξίας-κέρδους. Η κρίση ξεσπάει όταν οι εισπράξεις των εμπόρων μειώνονται σε βαθμό που να μην μπορούν να αποπληρώσουν τις τράπεζες. Αρχίζουν οι πλειστηριασμοί και οι αθρώες πωλήσεις για την αποπληρωμή των γραμματίων. ΚΡΑΧ. Αναγκαστική υποτίμηση και καταστροφή μέρους του υπάρχοντος κεφαλαίου και παραγωγικών δυνάμεων. Στον μηχανισμό των κρίσεων και στην αλληλουχία τους, ο Marx αποδίδει μεγάλη βαρύτητα στην λειτουργία του τραπεζικού συστήματος.
Η διαδικασία της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης υλοποιείται με τεράστια επέκταση της κλίμακας της παραγωγής και των επιχειρήσεων σε τέτοιο βαθμό που είναι αδύνατο να πραγματωθεί απο μεμονωμένα ξεχωριστά κεφάλαια. Οι εταιρείες γίνονται μετοχικές, ενώνονται σε τράστ και ο ενεργός κεφαλαιοκράτης μετατρέπεται σε διευθυντή-διαχειριστή ξένων κεφαλαίων. Τα τεράστια κέρδη απο την απλήρωτη εργασία για να λειτουργήσουν σαν κεφάλαιο πρέπει να επενδυθούν. Να μπούν δηλαδή στην κυκλοφορία. Το κέρδος θα είναι ο ... τόκος. Αυτή την δουλειά την αναλαμβάνει το τραπεζικό σύστημα. Ρυθμίζει δηλαδή την κυκλοφορία του χρήματος ανάμεσα στους καπιταλιστές που δανείζουν και στους καπιταλιστές που δανείζονται. Στον ίδιο μηχανισμό μπαίνουν και όλες οι οικονομίες που μπορούν να αποταμιεύουν κάθε φορά οι εργαζόμενοι. Ο μηχανισμός των επιτοκίων ουσιαστικά είναι ο τρόπος να μοιράζονται τα κέρδη μεταξύ τους. Στην πράξη οι ιδιοκτήτες μέσων παραγωγής μετατρέπονται σε ιδιοκτήτες μετοχών. Οι κινήσεις και οι μεταβιβάσεις των μετοχών γίνεται με το χρηματιστηριακό παιχνίδι όπου τα μικρά ψάρια καταβροχθίζονται απο τους καρχαρίες ... για να υλοποιείται και με άλλα μέσα η κεφαλαιακή συσσώρευση και συγκέντρωση. Δηλαδή το τραπεζικό και χρηματιστηριακό σύστημα εξωθεί ... στην καπιταλιστική υπερπαραγωγή και στην εμπορική υπερκερδοσκοπία, ή με άλλα λόγια σπρώχνει το καπιταλιστικό σύστημα στις κυκλικές του κρίσεις.
απο τον antivaro
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου