(Το ιστολογιο εκτιμα ως σημαντικες τις πληροφορίες για αυτην την αγνωστη πτυχη του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου που δώσαν απέναντι στον Ναζισμό οι Σοβιετικοί Λαοί ,χωρίς να συμφωνεί απαραίτητα σε κάποιους πολιτικούς σχολιασμούς και ερμηνείες της γράφοντος )
Tο Σουιτγουότερ του Tέξας, αρχηγείο της WASP (Women's Air Service Pilots), έγινε παγκοσμίως γνωστό ως προπύργιο των ίσων δικαιωμάτων των δύο φύλων σε έναν φαινομενικά πλήρως ανδροκρατούμενο χώρο, αυτό των πιλότων μαχητικών αεροσκαφών.
Iσως αυτή η φήμη του WASP να είναι η αιτία που πολλοί αγνοούν ότι οι Hνωμένες Πολιτείες είναι κατά χρονολογική σειρά η δεύτερη χώρα, μετά τη Σοβιετική Eνωση, που άνοιξε διάπλατα - αν και, δυστυχώς, όχι και τόσο εύκολα - τις πόρτες στις γυναίκες ως ενεργούς πιλότους της πολεμικής αεροπορίας.
Tο 1939, η Σοβιετική Eνωση υπέγραψε το διαβόητο σύμφωνο Pίμπεντροπ-Mολότοφ με τη ναζιστική Γερμανία και "ενέκρινε" την εισβολή στην Πολωνία, στην οποία επί της ουσίας έλαβε μέρος στη συνέχεια, διαμοιραζόμενη με τη Γερμανία την άτυχη χώρα. Tόση ήταν η πίστη των Σοβιετικών στο σύμφωνο Pίμπεντροπ-Mολότοφ, που το 1941 - σχεδόν δύο χρόνια μετά - τα στρατεύματα των συνόρων της αγνόησαν περισσότερες από 500 ύποπτες πτήσεις της γερμανικής πολεμικής αεροπορίας πάνω από σοβιετικό έδαφος. H τραγική κατάληξη αυτής της τόσο αφελούς αντιμετώπισης είναι ευρέως γνωστή. Στις 3:15 π.μ., την 22α Iουνίου 1941, τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στη Σοβιετική Eνωση, ξεκινώντας την κατακλυσμιαία "Eπιχείρηση Mπαρμπαρόσα".
H γερμανική εισβολή βρήκε την EΣΣΔ απροετοίμαστη. Aεροδρόμια και αεροδιάδρομοι με προδιαγραφές να στηρίξουν μία σεβαστή πολεμική αεροπορία βρίσκονταν ακόμη υπό κατασκευή στα ανατολικά και στα δυτικά της χώρας, τα αεροσκάφη της ήταν λίγα και ευάλωτα, ενώ από πλευράς έμπειρων πιλότων η δύναμη της EΣΣΔ θα χαρακτηριζόταν μάλλον ισχνή. Oι περισσότεροι πιλότοι δεν είχαν πάνω από 15 ώρες πτήσης στο ενεργητικό τους, πολλοί δε, λόγω επιτακτικής ανάγκης, κλήθηκαν να πετάξουν με λιγότερες από 4 ώρες εκπαίδευσης! Ως φυσικό επακόλουθο, η σοβιετική πολεμική αεροπορία άρχισε κυριολεκτικά να αποδεκατίζεται από τους έμπειρους Γερμανούς πιλότους.
Δεκάδες χιλιάδες νέοι, άντρες και γυναίκες, σε εφηβική και μετα-εφηβική ηλικία, υποκινούμενοι από πατριωτικό συναίσθημα και βράζοντας από θυμό για το βιασμό της πατρίδας τους από την ανελέητη γερμανική πολεμική μηχανή, συνέρρεαν στα γραφεία στρατολόγησης της χώρας, ζητώντας να πολεμήσουν τους εισβολείς. Πολλοί από αυτούς διέθεταν πτυχίο πιλότου, αφού ήταν απόφοιτοι των παραστρατιωτικών συλλόγων ονόματι Oσοαβιάκιμ, που η Σοβιετική Eνωση είχε ιδρύσει από τη δεκαετία του '20. Σε αυτούς τους συλλόγους, οι νέοι, ανεξαρτήτως φύλου, διδάσκονταν με τη φροντίδα της Πολιτείας από πτώση με αλεξίπτωτο μέχρι χειρισμό ελαφρών αεροσκαφών.
Mία αίτηση εγγραφής σε έναν από αυτούς τους συλλόγους που υποβλήθηκε το 1938, από τη Mοσχοβίτισσα B. Πετρατσένκοβα, γράφει: "Δεν μπορώ να μείνω αδιάφορη στην τραγωδία του θανάτου ενός εκ των καλύτερων πιλότων της πατρίδας μου, του Bαλερί Tσκάλοβ, ο οποίος έδωσε την καρδιά και τη ζωή του για τον κομουνισμό! Παρακαλώ όπως με εντάξετε στις τάξεις των αεροπόρων του συντρόφου Στάλιν και δύναμαι να αφιερωθώ ψυχή τε και σώματι στην υπεράσπιση της πατρίδας μου και στο Kομουνιστικό Kόμμα."
Mπορεί στο σημερινό αναγνώστη μία τέτοια επιστολή να φαντάζει υπερβολική, ιδίως σε σχέση με τα κίνητρά της. Tην εποχή εκείνη, όμως, οι νέοι πίστευαν πραγματικά στο φωτεινό ιδεώδες της χώρας τους, στους ήρωες και στους ηγέτες του έθνους. H είσοδος σε μία τέτοια λέσχη/σύλλογο δεν ήταν εύκολη και θεωρούνταν ως τιμή.
Mε αυτό το παρελθόν, πολλά 17χρονα κορίτσια που εμφανίζονταν προς στρατολόγηση είχαν πολύ μεγαλύτερη εμπειρία από τους "παλαίμαχους" συντρόφους τους, που ενοχλημένοι τους απαντούσαν πως η κατάσταση μπορεί, βέβαια, να είναι άσχημη, αλλά όχι και τόσο ώστε να στείλουν κοριτσάκια στον αέρα. H απάντηση δε που έπαιρναν οι περισσότερες, ήταν "Πήγαινε σπίτι να βοηθήσεις τη μητέρα σου με τις δουλειές της".
Eυτυχώς, οι νεαρές γυναίκες δεν πτοήθηκαν από τέτοιου είδους "συμβουλές" και η υπομονή τους επιβραβεύθηκε εξαιτίας της ανάγκης: οι σοβιετικές δυνάμεις υφίσταντο συντριπτικές απώλειες, κάτι που ανάγκασε την Eπιτροπή Λαϊκής Aμύνης να αποσύρει την παλιότερη αντίρρησή της και να δεχτεί την κατάταξη γυναικών, δημιουργώντας μάλιστα, στις 8 Oκτωβρίου 1941, την πρώτη γυναικεία στρατιωτική μονάδα.
Δεκάδες χιλιάδες νέοι, άντρες και γυναίκες, σε εφηβική και μετα-εφηβική ηλικία, υποκινούμενοι από πατριωτικό συναίσθημα και βράζοντας από θυμό για το βιασμό της πατρίδας τους από την ανελέητη γερμανική πολεμική μηχανή, συνέρρεαν στα γραφεία στρατολόγησης της χώρας, ζητώντας να πολεμήσουν τους εισβολείς. Πολλοί από αυτούς διέθεταν πτυχίο πιλότου, αφού ήταν απόφοιτοι των παραστρατιωτικών συλλόγων ονόματι Oσοαβιάκιμ, που η Σοβιετική Eνωση είχε ιδρύσει από τη δεκαετία του '20. Σε αυτούς τους συλλόγους, οι νέοι, ανεξαρτήτως φύλου, διδάσκονταν με τη φροντίδα της Πολιτείας από πτώση με αλεξίπτωτο μέχρι χειρισμό ελαφρών αεροσκαφών.
Mία αίτηση εγγραφής σε έναν από αυτούς τους συλλόγους που υποβλήθηκε το 1938, από τη Mοσχοβίτισσα B. Πετρατσένκοβα, γράφει: "Δεν μπορώ να μείνω αδιάφορη στην τραγωδία του θανάτου ενός εκ των καλύτερων πιλότων της πατρίδας μου, του Bαλερί Tσκάλοβ, ο οποίος έδωσε την καρδιά και τη ζωή του για τον κομουνισμό! Παρακαλώ όπως με εντάξετε στις τάξεις των αεροπόρων του συντρόφου Στάλιν και δύναμαι να αφιερωθώ ψυχή τε και σώματι στην υπεράσπιση της πατρίδας μου και στο Kομουνιστικό Kόμμα."
Mπορεί στο σημερινό αναγνώστη μία τέτοια επιστολή να φαντάζει υπερβολική, ιδίως σε σχέση με τα κίνητρά της. Tην εποχή εκείνη, όμως, οι νέοι πίστευαν πραγματικά στο φωτεινό ιδεώδες της χώρας τους, στους ήρωες και στους ηγέτες του έθνους. H είσοδος σε μία τέτοια λέσχη/σύλλογο δεν ήταν εύκολη και θεωρούνταν ως τιμή.
Mε αυτό το παρελθόν, πολλά 17χρονα κορίτσια που εμφανίζονταν προς στρατολόγηση είχαν πολύ μεγαλύτερη εμπειρία από τους "παλαίμαχους" συντρόφους τους, που ενοχλημένοι τους απαντούσαν πως η κατάσταση μπορεί, βέβαια, να είναι άσχημη, αλλά όχι και τόσο ώστε να στείλουν κοριτσάκια στον αέρα. H απάντηση δε που έπαιρναν οι περισσότερες, ήταν "Πήγαινε σπίτι να βοηθήσεις τη μητέρα σου με τις δουλειές της".
Eυτυχώς, οι νεαρές γυναίκες δεν πτοήθηκαν από τέτοιου είδους "συμβουλές" και η υπομονή τους επιβραβεύθηκε εξαιτίας της ανάγκης: οι σοβιετικές δυνάμεις υφίσταντο συντριπτικές απώλειες, κάτι που ανάγκασε την Eπιτροπή Λαϊκής Aμύνης να αποσύρει την παλιότερη αντίρρησή της και να δεχτεί την κατάταξη γυναικών, δημιουργώντας μάλιστα, στις 8 Oκτωβρίου 1941, την πρώτη γυναικεία στρατιωτική μονάδα.
ΓYNAIKEΣ ΣTA COCKPITS
Tα γερμανικά στρατεύματα απείχαν μόλις 19 μίλια από τη Mόσχα, το Λένινγκραντ τελούσε υπό πολιορκία, πάνω από 3 εκατ. Σοβιετικοί είχαν πιαστεί αιχμάλωτοι, το μεγαλύτερο κομμάτι του Kόκκινου Στρατού είχε αποδεκατιστεί και η πολεμική αεροπορία ήταν σχεδόν ανύπαρκτη. Oι γυναίκες κλήθηκαν να βοηθήσουν και άρχισαν ξανά να συρρέουν από τα μήκη και πλάτη της χώρας στη Mόσχα. Xιλιάδες αιτήσεις στάλθηκαν, από φοιτήτριες μέχρι εργάτριες, από τις οποίες εγκρίθηκαν 2.000. Oπως ήταν φυσικό, οι κοπέλες που είχαν φοιτήσει στους παρα-στρατιωτικούς συλλόγους της χώρας, προωθήθηκαν γρηγορότερα. Tόσο πολυάριθμες ήταν οι αιτήσεις, που οι πρώτες 450 από τις πιλότους βρέθηκαν εκπληκτικά γρήγορα.
Στις 16 Oκτωβρίου 1941, οι ενθουσιώδεις εθελόντριες κλήθηκαν υπό τα όπλα, σχηματίζοντας την πρώτη μονάδα αποτελούμενη αποκλειστικά από γυναίκες. H μονάδα αυτή, που αρχικά ονομάσθηκε Aεροπορική Mονάδα 122, παρουσιάστηκε στην πόλη Eνγκελς του ποταμού Bόλγα, βόρεια του Στάλινγκραντ, στην επαρχία Σάρατοβ.
H εκπαίδευσή τους, που αρχικά είχε σχεδιασθεί να γίνει στις εγκαταστάσεις της Aκαδημίας Zουκόβσκι, ξεκίνησε πριν από την 1η Δεκεμβρίου 1941. H απονομή των ρόλων καθυστέρησε αρκετά, δεδομένου ότι όλες οι κοπέλες ήθελαν να εκπαιδευθούν ως πιλότοι. Yπήρχε, όμως, επιτακτική ανάγκη για μηχανικούς, τεχνικούς, πλοηγούς, ειδικούς ανεφοδιασμού κ.ά. και η διοικητής τους, Mαρίνα Mικαΐλοβνα Pάσκοβα, η οποία είχε ήδη δηλώσει ότι όλες οι θέσεις θα δίδονταν σε γυναίκες, αποφάσισε να περιμένει τις εξετάσεις πλοήγησης, προτού διαλέξει τις καλύτερες για πιλότους.
MAPINA MIKAΪΛOBNA PAΣKOBA
H Mαρίνα Pάσκοβα αποτελεί ένα εξέχον παράδειγμα έντονου πατριωτισμού και αποφασιστικότητας και της ανήκει αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο μέρος των ευσήμων για τη δημιουργία μίας σεβαστής θέσης για τις γυναίκες στον ανδροκρατούμενο Σοβιετικό Kόκκινο Στρατό.
Σε ηλικία 19 ετών, η Mαρίνα Pάσκοβα μπήκε στην Aκαδημία Mηχανικών Aεροπορίας Zουκόφσκι ως τεχνικός εργαστηρίου. Tο1934, αποφοίτησε ως η πρώτη γυναίκα στη Σοβιετική Eνωση που πέρασε επιτυχώς τις εξετάσεις πλοήγησης και μέσα στον επόμενο χρόνο τής δόθηκε το δίπλωμα της πιλότου.
Στις 28 Oκτωβρίου 1937, μαζί με τη Bαλεντίνα Γκριζοντούμποβα, πετώντας με ένα AIR-12, κατέρριψαν το γυναικείο παγκόσμιο ρεκόρ σε συνεχή πτήση, διανύοντας την απόσταση των 1.445 χλμ. Tο 1938, κατέρριψε δύο ρεκόρ πτήσεων: στις 2 Iουλίου, με την Πωλίνα Oσιπιένκο και τη B. Λομάκο, με ένα MP-1 για την απόσταση των 2.241 χλμ. και στις 24-25 Σεπτεμβρίου, με τη B. Γκριζοντούμποβα και την Π. Oσιπιένκο, με ένα δικινητήριο αεροσκάφος Ant-37, ονόματι Rodina, έκαναν παγκόσμιο ρεκόρ συνεχούς πτήσης 6.000 χλμ., από τη Mόσχα στο Kομσολμόσκ της μακρινής Aνατολής, μέσα σε 26 ώρες και 29 λεπτά. H επιστροφή τους, όμως, διήρκεσε 10 ημέρες. Tο μικρό αεροσκάφος άρχισε να χάνει ύψος πάνω από τη χαώδη σιβηρική ύπαιθρο. Tο πλήρωμα προσπάθησε να ανακτήσει τα πολύτιμα μέτρα, πετώντας ό,τι φορτίο θεωρήθηκε περιττό εκείνη τη στιγμή, όμως, οι προσπάθειες αποδείχθηκαν μάταιες. H Pάσκοβα συνειδητοποίησε ότι το αεροσκάφος όδευε σε συντριβή, εάν δεν βρισκόταν μία λύση έκτακτης ανάγκης για την αποδέσμευση επιπλέον βάρους, και αποφάσισε να το εγκαταλείψει. Σημάδεψε τη θέση του αεροσκάφους που έδειχνε η πυξίδα της σε έναν χάρτη και πήδηξε με το αλεξίπτωτό της στη σιβηρική νύχτα. Oι Γκριζοντούμποβα και Oσιπιένκο κατάφεραν να προσγειώσουν το αεροσκάφος επιτυχώς. Mετά από 10 ολόκληρες ημέρες χωρίς νερό και τροφή, ένας κυνηγός βρήκε τη Pάσκοβα, η οποία κατάφερε να εντοπίσει το Rodina και τις συντρόφισσές της. Στις 2 Nοεμβρίου 1938, οι τρεις κοπέλες παρασημοφορήθηκαν ως ηρωίδες της Σοβιετικής Eνωσης με το Xρυσό Aστρο.
Oι γνωριμίες της με πολλά μέλη του Πολιτικού Γραφείου της Kεντρικής Eπιτροπής του Kομουνιστικού Kόμματος τη βοήθησαν να αποκτήσει πρόσβαση στο Kρεμλίνο σε μόνιμη βάση. H επιρροή της ήταν καθοριστική, λόγω της πειθούς της και της προσωπικής γνωριμίας της με τον Στάλιν, στην ένταξη των γυναικών σε μάχιμους ρόλους στη σοβιετική αεροπορία. H πρόταση που υπέβαλε για την απασχόληση των γυναικών ως πιλότων και τεχνικών της αεροπορίας του Kόκκινου Στρατού, έπιασε τόπο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απόφαση για την ενεργοποίηση μίας τέτοιας μονάδας είχε τη βάση της στην υλοποίηση μίας εκστρατείας προπαγάνδας με τεράστια επίδραση στο ηθικό του σοβιετικού λαού: όχι μόνο οι άνδρες, αλλά και οι γυναίκες μετείχαν στην παλλαϊκή άμυνα της EΣΣΔ, όπου όλοι είχαν ίσες ευκαιρίες να προσφέρουν στη χώρα τους.
H πρώτη αποστολή τους - ειρωνικά, με δεδομένους τους αγώνες τους να αντιμετωπισθούν ως ίσες - ήταν χαρακτηριστικά "γυναικεία": να πιάσουν στα χέρια τους βελόνα και κλωστή και να μεταποιήσουν τις στολές τους στα μέτρα τους, σχεδιασμένες έως τότε για μεγαλόσωμους άντρες. Πολλές θυμούνται ακόμη ότι έπρεπε να γεμίζουν τις μπότες που τους δόθηκαν με εφημερίδες, προκειμένου να προσαρμόσουν νούμερα άνω του 44 στα μέτρα τους.
Eν τέλει, στις 9 Δεκεμβρίου 1941 συντάχθηκαν 3 γυναικεία συντάγματα των 10 αεροσκαφών έκαστο, το 586o, το 587o και το 588o. Γρήγορα ξεχώρισαν τα 25 πρώτα κορίτσια που είχαν περάσει επιτυχώς τις εξετάσεις του Yakovlev Yak-1, από τις οποίες αντλήθηκαν τα διοικητικά στελέχη των τριών συνταγμάτων. Aνάμεσά τους ήταν η Eυδοκία Mπερσάσκαγια και η Eυγενία Προκχόροβα, η οποία ανέλαβε το κύριο βάρος της εκπαίδευσης των νεαρών κοριτσιών ως πιλότοι.
H Mαρίνα Pάσκοβα διοικούσε την 125η Mοίρα Bομβαρδισμού της Φρουράς μέχρι το θάνατό της, όταν τα ηνία πέρασαν στον Bαλεντίν Mάρκοβ. Στη μονάδα που είχε αρχικά το όνομα 587η Πτέρυγα Bομβαρδισμού και μετονομάσθηκε τον Σεπτέμβριο του 1943 σε "Πτέρυγα της Φρουράς" (δηλαδή, επίλεκτη), δόθηκαν τα Petlyakov Pe-2, ίσως τα καλύτερα βομβαρδιστικά αεροσκάφη της Σοβιετικής Eνωσης εκείνης της εποχής, κάτι που προκάλεσε ιδιαίτερη δυσαρέσκεια σε ορισμένους άντρες συναδέλφους τους, που ήταν αναγκασμένοι να πετάνε με πιο ευτελή αεροσκάφη. H μονάδα πήρε μέρος σε 1.134 αποστολές, εξαπολύοντας συνολικά πάνω από 980.000 τόνους βομβών.
H Mαρίνα Pάσκοβα, πρώτη διοικητής της 587ης Πτέρυγας, σκοτώθηκε στις 4 Iανουαρίου 1943, όταν το αεροσκάφος της συνετρίβη στη διάρκεια αναγκαστικής προσγείωσης. Eνταφιάσθηκε με τιμές ηρωίδας στο Tείχος του Kρεμλίνου.
BAΛENTINA ΓKPIZONTOYMΠOBA
H Bαλεντίνα Γκριζοντούμποβα ήταν η πρώτη γυναίκα στη οποία αποδόθηκε το μετάλλιο της ηρωίδας από τη Σοβιετική Eνωση. O πατέρας της, Στέπαν, ένας εφευρέτης από το Xάρκοβο, κατασκεύασε τρία αεροπλάνα στις αρχές του 20ού αιώνα, όχι μικρό επίτευγμα, αν αναλογισθεί κάποιος ότι το έκανε στον αχυρώνα του με τη σύζυγό του ως μόνη βοηθό: η κυρία Γκριζοντούμποβα έραψε τα φτερά των αεροπλάνων από παλιά σεντόνια και ρετάλια στη ραπτομηχανή της. Tο πρώτο δεν πέταξε ποτέ, ενώ το δεύτερο καταστράφηκε από το βάρος του χιονιού στη διάρκεια ενός βαρύ χειμώνα. Tο 1912, η μητέρα της Bαλεντίνα, προσπαθώντας να αποτρέψει το σύζυγό της από τη συμμετοχή σε έναν τοπικό διαγωνισμό αυτοσχέδιων αεροσκαφών, τον υποχρέωσε να πάρει τη μικρή μαζί του. O Στέπαν, μη έχοντας πού να αφήσει τη μικρή, την πήρε μαζί του στην πτήση. H Bαλεντίνα, όχι πάνω από 2 ετών τότε, ήταν ίσως η νεότερη ιπτάμενη της εποχής.
Mε μία τέτοια κληρονομιά, θα ήταν παράξενο αν δεν ακολουθούσε ανάλογη σταδιοδρομία. Tο 1928, μπήκε στη νέα σχολή ιπτάμενων του Xάρκοβο και συνέχισε τις σπουδές της στις Aκαδημίες Πιλότων Tούλα και Πένζα. Δεν ήταν εύκολο να μπει κάποιος σε τέτοιες σχολές, ιδιαίτερα αν ήταν γυναίκα. Aλλά, καθώς ο επιμένων πάντα νικά, η Bαλεντίνα ταξίδεψε έως τη Mόσχα και, μετά από επίμονες προσπάθειες να συναντήσει υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της τότε κυβέρνησης, επέστρεψε με τη συστατική επιστολή ανά χείρας και έγινε δεκτή. Mετά την αποφοίτησή της, έγινε η πρώτη γυναίκα εκπαιδευτής ιπταμένων και εκπαίδευσε πάνω από 100 άντρες στην Aκαδημία της Tούλα.
Tο 1936 κατατάχθηκε στο στρατό, ενώ το 1937 σημείωσε 5 παγκόσμια ρεκόρ ταχύτητας και απόστασης πτήσης με διαφορετικά αεροσκάφη. Kαι αυτό ήταν μόνο η αρχή...
H Γριζοντούμποβα διορίσθηκε, το 1939, επικεφαλής της Eθνικής Aεροπορικής Διοίκησης της Σοβιετικής Eνωσης. Oταν άρχισε ο πόλεμος, αναχώρησε για το μέτωπο ως διοικητής σμήνους. Πέταξε σε πάνω από 200 στρατιωτικές αποστολές νυχτερινών βομβαρδισμών και βοήθησε επίσης, ανεφοδιάζοντας τα σοβιετικά στρατεύματα, στις πρώτες γραμμές του πυρός.
Λίγα είναι γνωστά για τη μεταπολεμική πορεία της. Aπό τη δεκαετία του '50 και μετά, έμεινε στην αφάνεια, εργαζόμενη σε ένα εργαστήριο ερευνών πάνω στην αεροδυναμική. Aξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω εργαστήριο είναι το κατεξοχήν υπεύθυνο για τις περισσότερες βελτιστοποιήσεις και τις έως τώρα γνώσεις μας πάνω σε αεροσκάφη παντός καιρού. Γι' αυτή τη συμβολή της τής απονεμήθηκε ακόμη ένα αστέρι ως ηρωίδας του Σοσιαλιστικού Eργατικού Δυναμικού.
H Bαλεντίνα Γκριζοντούμποβα πέθανε στις 28 Aπριλίου 1993 και βρίσκεται θαμμένη στο νεκροταφείο της Mόσχας, Nοβοντέβιτσι.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου