Antonio Gramsci
Οι μαϊμουδάνθρωποι
Ordine Nuovo, 2 Γενάρη 1921
Μτφρ.: Lenin Reloaded
Ο φασισμός είναι η πιο πρόσφατη "παράσταση" που έστησε η μικροαστική τάξη των πόλεων στη σκηνή της εθνικής πολιτικής ζωής. Το αξιοθρήνητο συμπέρασμα της περιπέτειας του Φιούμε* ήταν η τελική σκηνή της παράστασης. Μπορεί να εκληφθεί ως το πιο σημαντικό επεισόδιο της διαδικασίας της εσωτερικής αποσύνθεσης που βιώνει αυτή η τάξη του ιταλικού λαού.
Η καταστροφή των μικροαστών ξεκίνησε την τελευταία δεκαετία του περασμένου [ενν. 19ου] αιώνα. Με την ανάπτυξη της βιομηχανίας μεγάλης κλίμακας και του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, οι μικροαστοί έχασαν κάθε σημασία και αποπέμθφηκαν από τις ζωτικές τους θέσεις στον τομέα της παραγωγής. Έγιναν μια καθαρά πολιτική τάξη με ειδίκευση τον "κοινοβουλευτικό κρετινισμό." Το φαινόμενο αυτό, το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην σύγχρονη ιταλική ιστορία, είχε διάφορα ονόματα στα διαφορετικά του στάδια. Αρχικά ονομάστηκε "άνοδος της αριστεράς στην εξουσία"**, μετά έγινε Τζιολιτισμός, μετά πάλη ενάντια στις καϊζερικές φιλοδοξίες του Ουμπέρτο του πρώτου, και τέλος διευρύνθηκε σε σοσιαλιστικό ρεφορμισμό.