Μαουτχάουζεν

 

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν συνδεόταν με το λατομείο Βίνερ Γκράμπεν με μια σκάλα, τη λεγόμενη " Σκάλα του θανάτου".

Εκεί οι αιχμάλωτοι αναγκάζονταν από τους Ναζί να κουβαλήσουν βαριές γρανιτένιες πέτρες, ανεβαίνοντας τα 187 σκαλοπάτια της, έως την κορυφή.

Σε αυτήν βρέθηκε, τον Ιούνιο του '44, ο κρατούμενος με τον αριθμό 75521 Αντώνης Κωνσταντινίδης, από τους Αμπελόκηπους, συγκρατούμενος του θεατρικού συγγραφέα Ιάκωβου Καμπανέλλη.

Μια μέρα, όταν κατά την ανάβαση της σκάλας, ένας Εβραίος συγκρατούμενός του παραπάτησε, ο Αντώνης πήρε και τη δική του βαριά πέτρα. Ο αξιωματικός των SS τους χώρισε αλλά η πέτρα του Εβραίου έπεσε και έτσι βρήκε αφορμή να τον σκοτώσει.

Ο Αντώνης ατάραχος κοίταξε τον Γερμανό, ξαναφορτώθηκε την πέτρα του Εβραίου και συνέχισε να ανεβαίνει με τις δύο πέτρες. Στο λατομείο, ο Γερμανός των SS, για να τον τιμωρήσει του βρήκε μια πιο μεγάλη, πιο βαριά πέτρα για να κουβαλήσει. Τότε ο Αντώνης, έψαξε και βρήκε μία ακόμα μεγαλύτερη από του Γερμανού και του είπε: "Αυτή είναι η δική μου".

Η γενναιότητά του αυτή ενέπνευσε τον Καμπανέλλη να γράψει το ποίημα "Ο Αντώνης" μέρος του έργου του "Μαουτχάουζεν", που εκδόθηκε το 1965.

Εκεί στη σκάλα την πλατιά

στη σκάλα των δακρύων

στο Βίνερ Γκράμπεν το βαθύ

το λατομείο των θρήνων

Εβραίοι κι αντάρτες περπατούν

Εβραίοι κι αντάρτες πέφτουν,

βράχο στη ράχη κουβαλούν

βράχο σταυρό θανάτου.

Εκεί ο Αντώνης τη φωνή

φωνή, φωνή ακούει

ω καμαράντ, ω καμαράντ

βόηθα ν’ ανέβω τη σκάλα.

Μα κει στη σκάλα την πλατιά

και των δακρύων τη σκάλα

τέτοια βοήθεια είναι βρισιά

τέτοια σπλαχνιά είν’ κατάρα.

Ο Εβραίος πέφτει στο σκαλί

και κοκκινίζει η σκάλα

κι εσύ λεβέντη μου έλα εδώ

βράχο διπλό κουβάλα.

Παίρνω διπλό, παίρνω τριπλό

μένα με λένε Αντώνη

κι αν είσαι άντρας, έλα εδώ

στο μαρμαρένιο αλώνι.

Λίγο αργότερα, το 1966, γεννήθηκε και η μελοποιημένη εκδοχή του έργου "Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν" από τον Μίκη Θεοδωράκη.

Β.Χονδροπουλος