- Τεύχος: 2002 Τεύχος 1
- του Αποστόλη Παππά
«Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα».
Αυτή η πασίγνωστη διατύπωση του Κλάουζεβιτς, ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς για τα προβλήματα του πολέμου, συνιστά τον πιο ολοκληρωμένο και διαλεκτικό μάλιστα ορισμό του χαρακτήρα του πολέμου και της βίας που περιέχεται σε αυτόν.
«Ο πόλεμος είναι μια πράξη βίας προορισμένη στο να καταναγκάσει τον αντίπαλο να εκτελέσει τη θέλησή μας ... Είναι μια σύγκρουση μεγάλων συμφερόντων ρυθμισμένη με το αίμα, και είναι μόνο σ’ αυτό που διαφέρει από τις άλλες συγκρούσεις» γράφει στο σύγγραμμα του «Περί του πολέμου» ο Κλάουζεβιτς, στο οποίο ρητά δηλώνει σε κάποιο άλλο σημείο πως η πολιτική είναι το αίτιο που γεννά τον πόλεμο: «Αν λοιπόν έχει κανείς στο νου του πως ο πόλεμος προκύπτει από ένα πολιτικό σχέδιο, είναι φυσικό αυτό το αρχικό αίτιο από το οποίο κατάγεται, να παραμένει η πρώτη και ανώτερη θεώρηση που θα υπαγορεύσει τη διεξαγωγή του ... η πολιτική πρόθεση είναι ο σκοπός, ενώ ο πόλεμος είναι το μέσο, και το μέσο δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητο από το σκοπό»[1].