Γράμμος, το πέρασμα της Μπάτρας, απ' όπου οι δυνάμεις του ΔΣΕ πέρασαν στις Λαϊκές Δημοκρατίες στις 29 Αυγούστου 1949
 |
Το βράδυ της 29 προς 30 Αυγούστου του 1949 οι δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας περνούσαν συγκροτημένα στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Εδωσαν έτσι ένα τέλος στην τρίχρονη εποποιία στα βουνά, για να συνεχίσουν με άλλες μορφές την επαναστατική πάλη.
Η αστική τάξη δεν κατόρθωσε να εγκλωβίσει το ΔΣΕ και να τον αφανίσει, όπως πρόβλεπε το σχέδιο «Πυρσός», που είχαν εκπονήσει τα αμερικανικά επιτελεία και προσπάθησαν να εφαρμόσουν οι αξιωματικοί του αστικού στρατού.
Η πάλη του ΔΣΕ αποπνέει μόνο δίκιο και ακατάβλητη ηθική, επειδή δίκιο και ηθική αποπνέει ο αγώνας της εργατικής τάξης, ο αγώνας του ΚΚΕ, είτε έφερνε νίκες είτε έρχονταν πικρές οι ήττες.
Εξήντα πέντε χρόνια μετά έρχονται και ξανάρχονται στο προσκήνιο -ενισχυμένες, μάλιστα, ώστε να υπηρετούν τις σύγχρονες ανάγκες της αστικής τάξης- διάφορες θεωρίες που ξορκίζουν την επαναστατική πάλη των μαζών μέσα από την σφοδρότατη επίθεση στον αγώνα του ΔΣΕ.
Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις συνθήκες της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης και των τεράστιων δυσκολιών διαχείρισής της από το αστικό πολιτικό σύστημα, στελέχη των αστικών κομμάτων, διάφοροι δήθεν ιστορικοί, δημοσιολόγοι, άλλα αστικά επιτελεία οξύνουν την προπαγάνδα κατασυκοφάντησης της επαναστατικής πάλης της περιόδου 1946-1949.
Γράμμος, στην κορφή της Σκίρτσης, στο βάθος η κορφή 2520
 |
Η αστική τάξη στη χώρα μας ξορκίζει αυτή την περίοδο γιατί γνωρίζει πως, ενώ ο ΔΣΕ ηττήθηκε στρατιωτικά, στο πέρασμα του χρόνου παραμένει ηθικά και πολιτικά νικητής.
Την ξορκίζουν, επίσης και για έναν ειδικό λόγο. Γιατί ο αγώνας του ΔΣΕ, ανεξάρτητα από την έκβασή του λόγω του συσχετισμού των δυνάμεων, αποτέλεσε και αποτελεί ως σήμερα την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Το αστικό κράτος, η εξουσία των αστών, γνώρισε τον πιο μεγάλο, μέχρι σήμερα, κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή του.
Η λύση της αντίθεσης
Στις σύγχρονες αστικές κοινωνίες, στο στάδιο του ιμπεριαλισμού, η σύγκρουση με την αστική τάξη, με τους θεσμούς της εξουσίας της, εξαιτίας της αντιλαϊκής πολιτικής, είναι καθημερινή και οξύτατη. Το παρατηρούμε ειδικά σήμερα, που η οικονομική κρίση μαίνεται. Το κεφάλαιο επιχειρεί να φορτώσει, με την απειλή της πείνας και του τρόμου, όλες τις συνέπειες της κρίσης στην εργατική τάξη. Από την πλευρά της αστικής τάξης είναι ένας ανελέητος πόλεμος. Είναι, ταυτόχρονα, συγκαλυμμένος με το μανδύα της συναίνεσης, δηλαδή της υποταγής της εργατικής τάξης στους σχεδιασμούς των επιτελείων του κεφαλαίου. Ο καπιταλισμός δε γνωρίζει έλεος απέναντι στην εργατική τάξη μπροστά στο κέρδος. Είτε σε φάση ανάπτυξης είτε σε φάση διακοπής της διευρυμένης καπιταλιστικής παραγωγής.
Μαχητές του ΔΣΕ στα υψώματα του Σούφλικα
 |
Η εργατική τάξη δεν μπορεί, εφόσον δε θέλει να φτάσει σε ζωώδη κατάσταση, παρά να αντισταθεί. Δεν μπορεί να συμβιβαστεί, πολύ περισσότερο όταν η εποχή μας μπορεί να δώσει άμεσες και ουσιαστικές λύσεις και απαντήσεις στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες.
Πώς θα λυθεί αυτή η αντίθεση; Πώς θα εξαλειφθεί αυτό το φαινόμενο, όπως το λέει ο λαός μας, οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι; Πώς θα εξαλειφθούν οριστικά οι κρίσεις; Δεν υπάρχει άλλη λύση από την κατάργηση της κύριας αιτίας. Της ατομικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την κοινωνική επανάσταση, τη σοσιαλιστική επανάσταση.
Η λαϊκή εξέγερση με στόχο την εξουσία είναι αναπόφευκτη. Η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Είναι εξέλιξη αναγκαία και δυνατή. Ωριμάζει μέσα στην εξέλιξη της ταξικής πάλης, που δεν καταργείται, δεν αναστέλλεται. Η έκβαση, η νίκη της εξαρτάται και από ένα σύνολο παραγόντων, με καθοριστικό παράγοντα την ετοιμότητα και ωριμότητα του εργατικού κινήματος και της πρωτοπορίας του. Ούτε η εργατική τάξη μπορεί να παραιτηθεί από τη διεκδίκηση μιας καλύτερης ζωής, ούτε η κυρίαρχη τάξη από τα προνόμιά της. Είναι θέμα συσχετισμών. Είναι θέμα ωρίμανσης των συνθηκών για ριζικές αλλαγές, με κυρίαρχο στοιχείο τη συνειδητή θέληση και απόφαση της πλειοψηφίας του λαού. Η εργατική τάξη έχει συμφέρον να εξελιχθεί αυτή η πάλη ομαλά και αναίμακτα. Η αστική τάξη δεν υπάρχει περίπτωση να επιτρέψει μια τέτοια εξέλιξη.
Η Ιστορία διδάσκει ότι η άρχουσα τάξη δεν παραιτείται από την εξουσία της ούτε στο μνήμα της. Να η βασική αιτία της οξύτατης ταξικής σύγκρουσης. Είναι η βίαιη, με όλα τα μέσα, υπεράσπιση της εξουσίας της που τη θεωρεί αιώνια και απαραβίαστη και όταν ακόμα έχει πολιτικά ηττηθεί. Οπως έγινε στην Ελλάδα, όπως έγινε χαρακτηριστικά στη Χιλή και αλλού. Ο εξορκισμός, λοιπόν, των εμφυλίων, της ταξικής πάλης, είναι το σκιάχτρο της άρχουσας τάξης για την υποταγή του εργατικού και λαϊκού κινήματος σε αιώνια σκλαβιά. Και θα ήταν ασυγχώρητη αφέλεια και αισχρή προδοσία των συμφερόντων της εργατικής τάξης η αποδοχή αυτής της θεωρίας.
Ιστορία γραμμένη με αίμα που δεν ξεγράφει
Στον Πυξό της Πρέσπας
 |
Οι αιτίες δημιουργίας του ΔΣΕ δε βρίσκονται στο 1946 αλλά πολύ πριν, στα χρόνια της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης. Στην πραγματικότητα, ακόμα και πιο πριν. Ο,τι έγινε στο επίπεδο της Ευρώπης, ανάλογα έγινε και στην Ελλάδα. Δεν ξεχνάμε τη μελετημένη στρατηγική του βρετανικού και γαλλικού ιμπεριαλισμού και την τάχα προσεκτική τακτική του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, που ένα πράγμα επιδίωκαν: Να ρίξουν τη φασιστική Γερμανία σε πόλεμο με το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος στον κόσμο, την ΕΣΣΔ, προκειμένου να τη γονατίσουν, να τη νικήσουν και μετά, μεταξύ τους, να μοιράσουν τις αγορές και τις σφαίρες επιρροής με το δικό τους εσωτερικό πόλεμο. Μόνο που η Σοβιετική Ενωση, με επικεφαλής το ΚΚΣΕ και τον ηρωικό σοβιετικό λαό, τους χάλασε τα σχέδια.
Και στην Ελλάδα ο αγγλικός ιμπεριαλισμός, από την πρώτη στιγμή που φούντωσε το ΕΑΜικό κίνημα αντίστασης, με αιμοδότη και καθοδηγητή το ΚΚΕ, έκανε ό,τι μπορούσε για να κλέψει τη νίκη στο νήμα. Ωστε να παραδοθεί η εξουσία στις ελληνικές αστικές δυνάμεις, που -στη διάρκεια του πολέμου- άλλες συμμαχούσαν με τη φασιστική Γερμανία, ενώ άλλες περίμεναν υπομονετικά να τελειώσει ο πόλεμος, εκ του ασφαλούς, στο Κάιρο και στο Λονδίνο, προκειμένου να καθίσουν στο σβέρκο του ελληνικού λαού. Ηταν ο βρετανικός στρατός στην Ελλάδα αυτός που, ενώ όφειλε να αφοπλίσει το γερμανικό στρατό που αποχωρούσε από την Ελλάδα μετά τη συνθηκολόγηση, τον άφησε ανενόχλητο να οπισθοχωρεί και να σκοτώνει αγωνιστές.
Η αστική τάξη πέτυχε τους σκοπούς της, μόνο που δεν ήταν γραμμένο από καμιά μοίρα να τους πετύχει. Πέρα από τον όποιο συσχετισμό δύναμης, διεθνώς και στην περιοχή, έπαιξαν ρόλο, δυστυχώς, και λάθη του Κόμματος, η έλλειψη πρόγνωσης για το ζήτημα της εξουσίας, οι αυταπάτες ότι με τη λήξη του πολέμου μπορεί να συνεχίσει η συμμαχία που διαμορφώθηκε στη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου.
Για μια ακόμη φορά, όμως, η επιστημονική μας θεωρία επιβεβαιώθηκε: Η ταξική πάλη δε σβήνει, δεν καταργείται, εκφράζεται με τη μια ή την άλλη μορφή και στις συμμαχίες που γίνονται για την απόκρουση του ιμπεριαλιστή επιδρομέα.
Επιβεβαιώθηκε ότι το κομμουνιστικό κίνημα, όταν δεν μπορεί να αποτρέψει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, τότε υποχρεωτικά πρέπει να συνδέει διαλεκτικά την πάλη για την απελευθέρωση με την πάλη για την εξουσία.
Τα λάθη, όμως, του Κόμματος, σε μια περίοδο που χωρίς την απαιτούμενη ιδεολογικοπολιτική ετοιμότητα τέθηκε επικεφαλής ενός από τα πιο ρωμαλέα και πιο μαζικά αντιστασιακά κινήματα της Ευρώπης, δεν αθωώνουν σε καμιά περίπτωση τη συνειδητή στρατηγική επιλογή του ιμπεριαλισμού: 'Η να γονατίσει το ΕΑΜικό κίνημα με πολιτικά μέσα ή να το αιματοκυλήσει.
Παρά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, η αστική τάξη γνώριζε ότι το ΕΑΜικό κίνημα είχε αφήσει παρακαταθήκες και πάλευε να μη χαθούν τα οράματα του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.
Οι αστικές δυνάμεις, έχοντας αποδιοργανωθεί με τη φυγή τους στα δύσκολα χρόνια, προσπαθούσαν να σταθεροποιηθούν, πολύ περισσότερο που χρειάζονταν στην Ελλάδα ένα σταθερό πολιτικό σύστημα, μια αστική κυβέρνηση πρόθυμη να συνεργήσει στα σχέδια του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Η τρομοκρατία και η βία κατά των κομμουνιστών, κατά των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, οι δολοφονίες είναι οι παράγοντες εκείνοι που γέννησαν την ανάγκη του ΔΣΕ, όχι μόνο ως άμυνα αλλά και ως ηρωική προσπάθεια για τη δικαίωση των οραμάτων της Εθνικής Αντίστασης.
Οταν μπροστά στους κομμουνιστές, στους αντικαπιταλιστές - αντιιμπεριαλιστές μπαίνει, από τα ίδια τα πράγματα, το ερώτημα «υποταγή ή αντεπίθεση», η απάντηση είναι μία: Αντεπίθεση!
Οταν τα πράγματα υποχρεώνουν να περάσεις σε ανώτερη μορφή πάλης, πρέπει να το κάνεις, φροντίζοντας να παίρνεις όλα τα μέτρα σου. Ποτέ μια μάχη εκ των προτέρων δεν περιλαμβάνει τη βεβαιότητα της νίκης.
Η αστική τάξη και τότε και σήμερα έχει κάθε λόγο να φοβάται πως όσα φέρνει η στιγμή δεν τα φέρνει ο χρόνος όλος. Και κοντά στα άμεσα μέτρα καταστολής παίρνει κυρίως ιδεολογικά μέτρα. Διάφοροι που έχουν φορέσει το μανδύα του «ιστορικού» έχουν αναλάβει εργολαβικά εδώ και χρόνια να ξαναγράψουν την Ιστορία του Εμφυλίου, όχι απλά ως αφήγηση αλλά ως απόδειξη του μέγιστου κακού που συνιστά η ένοπλη αναμέτρηση της εργατικής με την αστική τάξη.Στις μέρες μας, αυτή η προσπάθεια συνοδεύεται από την έξαρση του αντικομμουνισμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Διδάσκει αντεπίθεση
Η αστική τάξη θα ήθελε να εξαφανίσει κάθε ίχνος της δράσης του ΔΣΕ, να σβήσει τη μνήμη γι' αυτήν την εποποιία. Δεν το μπορεί, όσο κι αν προσπαθεί. Οχι μόνο γιατί είναι τυπωμένες πια οι αναμνήσεις των αγωνιστών του ΔΣΕ αλλά και γιατί παραμένουν τα σημάδια από τη δράση τους σε κάθε τσουγκάρι στα βουνά της πατρίδας μας.
Και αρκεί μια επίσκεψη στους χώρους που αναπτύχθηκε αυτή η δράση για να γίνεις ένα με αυτούς, να συνειδητοποιήσεις ότι βρίσκεσαι αντιμέτωπος με μια πραγματική τιτανομαχία, με έναν ανεπανάληπτο μαζικό ηρωισμό.
Η μελέτη της Ιστορίας του ΔΣΕ, και μέσα από τα βιβλία και εκεί στους τόπους που ξετυλίχθηκε, βοηθάει να γνωρίσει κάποιος και να συνειδητοποιήσει τους σκοπούς αυτού του αγώνα αλλά και την ακλόνητη αφοσίωση των μαχητών του στην πραγματοποίησή τους. Να γνωρίσει τι σημαίνει ηρωισμός, αυταπάρνηση και μάχη με το θάνατο. Να ανακαλύψει τη δύναμη του λαού και τα ταλέντα που μπορεί να αναδείξει και ειδικά τη φοβερή δύναμη, αντοχή και ικανότητα των γυναικών, όταν τους δίνεται η δυνατότητα, τις απεριόριστες δυνατότητες του ανθρώπου όταν μάχεται για ανώτερα ιδανικά.
Το ΚΚΕ, με σειρά εκδηλώσεων, τίμησε και τιμά τους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς, άντρες και γυναίκες, τους απλούς μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ, όλους αυτούς που πολέμησαν ηρωικά στο Γράμμο και στο Βίτσι, στα Αγραφα και στο Πήλιο, στη Ρούμελη και την Πελοπόννησο, στα νησιά. Αυτούς που έχασαν τη ζωή τους, έμειναν ανάπηροι. Τις οικογένειές τους που τους συμπαραστάθηκαν. Ολους αυτούς που συνέχισαν την παράνομη δράση τους για την ενίσχυση του ΔΣΕ. Αυτούς που πήγαν στη Μακρόνησο και τα άλλα ξερονήσια. Τους πολιτικούς πρόσφυγες, που με τον δικό τους τρόπο στήριζαν το Κόμμα, έδωσαν τη δική τους συμβολή στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού στις χώρες που τους φιλοξένησαν. Ολους εκείνους, γυναίκες και άντρες, που κρατούν ως σήμερα ψηλά την τιμή, τη σημαία του Κόμματος.
Η νέα βάρδια της εργατικής τάξης, ειδικά τα πρωτοπόρα τμήματά της που οργανώνονται στην ΚΝΕ, έχουν πολλά να κερδίσουν μελετώντας την Ιστορία και τα συμπεράσματα της δράσης του ΔΣΕ. Ο ΔΣΕ δεν ανήκει στο μουσείο της Ιστορίας, εμπνέει και διαπαιδαγωγεί σήμερα. Παρέχει σημαντικά πολιτικά συμπεράσματα, που έχουν γενικότερη αξία πέρα και από τις συγκεκριμένες συνθήκες που αυτός ιδρύθηκε, έδρασε.
Ο αγώνας του ΔΣΕ, ανεξάρτητα από την έκβασή του λόγω του συσχετισμού των δυνάμεων, αποτέλεσε και αποτελεί ως σήμερα την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα. Το αστικό κράτος, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Διακήρυξη της ΚΕ της 3ης Ιουνίου του 2006, γνώρισε τον πιο μεγάλο, μέχρι σήμερα, κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή του.
Οι ποικιλώνυμοι αντίπαλοί μας αλλά και οι κάθε λογής παλαιότεροι και, κυρίως, σύγχρονοι οπορτουνιστές προσπαθούν να μειώσουν τη σημασία του αγώνα αυτού, κρίνοντάς τον από το αποτέλεσμα και τις θυσίες που καταβλήθηκαν. Δε διστάζουν μάλιστα ανενδοίαστα να θεωρούν ότι ο αγώνας του ΔΣΕ οδήγησε στο χάος και στην οικονομική καταστροφή, αντιστρέφοντας, όπως πάντα, τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος.
Κι όμως, ο αγώνας αυτός, παρά την αρνητική του έκβαση, είχε τη δική του γενικότερη συνεισφορά. Οπως αναφέρει η Διακήρυξη της ΚΕ, είχε το δικό του βάρος υπέρ του αγώνα των λαών, σε μια περίοδο που ο ιμπεριαλισμός είχε ξεκινήσει το λεγόμενο «ψυχρό πόλεμο». Ο ΔΣΕ απέπνευσε μόνο δίκαιο και ακατάβλητη ηθική, όπως και κάθε σύγχρονος ταξικός αγώνας, ανεξάρτητα της μορφής πάλης, είτε φέρνει νίκες είτε ήττες.
Η αστική προπαγάνδα οργιάζει μέχρι σήμερα κατά του ΔΣΕ. Ενοχλεί ο ταξικός αντιιμπεριαλιστικός και διεθνιστικός χαρακτήρας του αγώνα, σε μια στιγμή που το αστικό πολιτικό σύστημα δεν είχε αποκτήσει την απαιτούμενη σταθερότητα. Εκείνο, που ως σήμερα, επίσης, ενοχλεί είναι ότι ο αγώνας του ΔΣΕ επιβεβαιώνει ότι η βία των όπλων και κάθε μέσου καταστολής είναι βασικό και αναντικατάστατο όπλο της αστικής τάξης, όταν νιώθει ότι απειλείται η εξουσία και η ιδιοκτησία της στο άμεσο μέλλον ή και πιο μακροπρόθεσμα.
Το λαϊκό κίνημα πρέπει να έχει πλήρη ετοιμότητα, ανάλογα με τις συνθήκες, να χρησιμοποιεί όλες τις μορφές πάλης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τη βία της αστικής τάξης. Η εργατική τάξη δεν αρκεί να διεκδικεί και να κερδίζει το δίκιο της αλλά, πάνω απ' όλα, να ξέρει να υπερασπίζεται τις κατακτήσεις της, την εξουσία της.
Σήμερα έχουμε ακόμα περισσότερες δυνατότητες να σκύψουμε πάνω στην πολύτιμη πείρα του Κόμματός μας. Αποτελεί μια από τις βασικές μας διαφορές με τους κάθε λογής συμβιβαστές και οπορτουνιστές. Ακόμα και όταν ένας αγώνας οδηγεί σε μια πικρή ήττα, εμείς προσπαθούμε τα συμπεράσματά του να τα μετατρέψουμε σε όπλο αντεπίθεσης.
(Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες είναι από το αρχείο του οπερατέρ του ΔΣΕ Αποστόλη Μουσούρη που έχει ενταχθεί στο αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ)
Το ηθικό μεγαλείο του ΔΣΕ μέσα από ένα λιτό σημείωμα του Νίκου Μπελογιάννη
«σ. Αποστόλη,
Φεύγοντας τότε για δουλειά είπα στο ΙΙΙ γραφείο να προτείνει και τους πυροβολητές της Νάουσας για ηθική αμοιβή. Οταν σου ζήτησαν τα ονόματα εσύ δεν έστειλες το δικό σου.
Εγώ έλειπα και του Μέραρχου του ξέφυγε.
Τώρα θα κάνουμε σύσταση στην Μονάδα να σε προτείνει.
Γειά-χαρά
Ν. Μπελογιάννης
Πολιτικός Επίτροπος
12/4/49»
Μέσα από τις γραμμές ενός λιτού σημειώματος αναδύεται το ηθικό ανάστημα εκείνων που πήραν μέρος στην κορυφαία ταξική μάχη στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, στην τρίχρονη εποποιία του ΔΣΕ. Μέσα από τις γραμμές αυτού του λιτού σημειώματος, που απέστειλε ο Νίκος Μπελογιάννης στο μαχητή του ΔΣΕ Αποστόλη Κ. Παπακωνσταντίνου -τον «Πανουργιά» της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης-, αναδύεται όλη η σεμνότητα και η ηθική στάση του μελλοντικού κόσμου, που έχει τα θεμέλιά του στα άπαρτα βουνά.
* Ευχαριστούμε την κ. Θώμη Παπακωνσταντίνου, κόρη του «Πανουργιά», που παρέδωσε το παρόν σημείωμα στο ΚΚΕ.
