Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΙΔΕΩΝ

---

Εισαγωγή

Ο φασισμός του 21ου αιώνα δεν μοιάζει με τον φασισμό του 20ού.

Δεν φορεί στολές, δεν ορκίζεται σε «Φύρερ», δεν καταλύει τη δημοκρατία — την απορροφά.

Στη θέση της ωμής βίας έχει εγκατασταθεί η πολιτισμική ηγεμονία,

μια μορφή ιδεολογικής κυριαρχίας που λειτουργεί με τη συναίνεση των μαζών.

Αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως «δεξιός γραμσιανισμός»,

είναι η αντιστροφή της θεωρίας του Αντόνιο Γκράμσι —

του Ιταλού κομμουνιστή που, μέσα στις φυλακές του Μουσολίνι,

επεξεργάστηκε το πώς μια επαναστατική τάξη μπορεί να διατηρήσει την εξουσία όχι με τη βία,

αλλά με τη συναίνεση και τον πολιτισμό.

Ο Γκράμσι έβλεπε την κοινωνία ως πεδίο διαρκούς ιδεολογικής μάχης.

Η αστική τάξη είχε καταφέρει να επιβάλλει την κυριαρχία της όχι μόνο με τα εργοστάσια,

αλλά με τα σχολεία, τα μέσα ενημέρωσης, την Εκκλησία, τη γλώσσα.

Η επανάσταση, επομένως, δεν αρκεί να καταλάβει το κράτος·

πρέπει να κατακτήσει και τα μυαλά.

---

Η αντιστροφή του Γκράμσι

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο,

οι κομμουνιστές της Δυτικής Ευρώπης εγκατέλειψαν την επαναστατική τους αποστολή

και υιοθέτησαν τον λεγόμενο «ευρωκομμουνισμό».

Αντί για ανατροπή της αστικής εξουσίας, επέλεξαν ιδεολογική διείσδυση:

πανεπιστήμια, ΜΜΕ, πολιτισμικά ιδρύματα.

Η αστική τάξη, αντιλαμβανόμενη ότι αυτός ο «πολιτισμικός αριστερισμός»

δεν απειλούσε την ιδιοκτησία του κεφαλαίου,

επέτρεψε —ακόμα και χρηματοδότησε— τη διάδοση του «αριστερού λόγου».

Το αποτέλεσμα ήταν η γέννηση του αριστερού φιλελευθερισμού,

ενός συστήματος ιδεών που μιλά για ελευθερία, δικαιώματα, διαφορετικότητα —

αλλά ποτέ για ταξική εξουσία.

Όταν ο Τραμπ διαμαρτύρεται ότι «οι αριστεροί κατέλαβαν το Χάρβαρντ»,

έχει δίκιο μεν, αλλά χωρίς να καταλαβαίνει το ουσιώδες:

ότι εκεί δεν υπάρχουν κομμουνιστές,

αλλά διαχειριστές του φιλελεύθερου καπιταλισμού με προοδευτική γλώσσα.

Το κείμενο του Red Wolf

(

Ο Ιταλός κομμουνιστής Αντόνιο Γκράμσι φυλακίστηκε από τον Μουσολίνι και έγραψε τα Τετράδια της Φυλακής.

Σε αυτά αναρωτιόταν με ποιον τρόπο το προλεταριάτο θα μπορούσε να διατηρήσει την εξουσία μετά από μια σοσιαλιστική επανάσταση.

Βασιζόμενος στον ιστορικό υλισμό — ότι η ιδεολογία της άρχουσας τάξης είναι η κυρίαρχη ιδεολογία της κοινωνίας —

ο Γκράμσι ανέπτυξε τη θεωρία της πολιτισμικής ηγεμονίας.

Η εξουσία δεν διατηρείται μόνο με τη βία, αλλά μέσω της συναίνεσης,

όταν η κοινωνία αποδέχεται το κράτος των εργαζομένων ως φυσικό και αυτονόητο.

Η ηγεμονική τάξη μετατρέπει τις δικές της ιδέες σε ιδέες όλων.

Οι διανοούμενοι είναι οι φορείς αυτών των ιδεών·

γι’ αυτό η διαμόρφωση της πολιτισμικής ηγεμονίας του προλεταριάτου είναι δικό τους καθήκον.

Όταν οι Ευρωπαίοι κομμουνιστές εγκατέλειψαν τον επαναστατικό δρόμο

και τη θέση του προλεταριάτου ως ηγετικής τάξης,

προσκολλήθηκαν στον Γκράμσι σαν να κρατούσαν μαγικό ραβδί.

Η νέα στρατηγική ήταν να διεισδύσουν οι αριστεροί διανοούμενοι σε πανεπιστήμια, ΜΜΕ και think tanks

ώστε να διαμορφώσουν «προοδευτικό» λόγο.

Η αστική τάξη δεν το θεώρησε απειλή.

Όσο δεν τίθεται ζήτημα προλεταριακής επανάστασης,

το «προοδευτικό πανεπιστήμιο» και τα «αριστερά μέσα» είναι χρήσιμα, όχι επικίνδυνα.

Έτσι σήμερα, όπως λέει σκωπτικά ο συγγραφέας,

ο Τραμπ παραπονιέται ότι «οι τρελοί αριστεροί έχουν καταλάβει το Χάρβαρντ»,

ενώ στην πραγματικότητα αυτοί οι «αριστεροί» απλώς δημιούργησαν τον φιλελεύθερο αριστερισμό —

έναν λόγο χωρίς περιεχόμενο, χωρίς κομμουνισμό,

διότι ο κομμουνισμός δεν είναι λόγος αλλά κοινωνική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις Δίκες της Νυρεμβέργης,

ο φασισμός δεν μπορούσε να επιστρέψει με την παλιά του μορφή.

Οι ιδέες του είχαν πλήρως απονομιμοποιηθεί.

Τότε και οι φασίστες στράφηκαν προς τον Γκράμσι.

Ο φασισμός δεν χρειάζεται αλλαγή οικονομικού συστήματος,

δεν απαιτεί επανάσταση.

Είναι απλώς η άνοδος των αντιδραστικών μέσα στο αστικό κράτος.

Η ιδιωτική ιδιοκτησία και ο καπιταλισμός παραμένουν·

γι’ αυτό οι φασίστες έπρεπε να κατακτήσουν τον πολιτισμό,

όχι τα εργοστάσια.

Η τακτική ήταν να διεισδύσουν οι δικοί τους διανοούμενοι

σε ΜΜΕ, πανεπιστήμια και θεσμούς,

δημιουργώντας σταδιακά την ηγεμονία των φασιστικών ιδεών.

Οι ίδιοι ονόμασαν αυτή τη διαδικασία «μεταπολιτική» —

πολιτική δράση «πέρα από την πολιτική»,

μια μορφή ιδεολογικής ζύμωσης πριν από την κατάληψη της εξουσίας.

Τον όρο, ειρωνικά, τον δανείστηκαν από αριστερούς φιλοσόφους όπως ο Μπαντιού και ο Ρανσιέρ.

Έτσι, με την υποστήριξη του πιο αντιδραστικού τμήματος της αστικής τάξης,

οι φασίστες διανοούμενοι άρχισαν να «μολύνουν» την κοινωνία

με εθνικιστικές και σοβινιστικές ιδέες.

Και όταν έρχεται η κρίση,

η φοβισμένη κοινωνία ψηφίζει τους φασίστες —

κι έτσι ολοκληρώνεται η διαδικασία.

Αυτός είναι ο λεγόμενος «δεξιός γραμσιανισμός»,

που έχει τόση σχέση με τον Γκράμσι

όση έχει ένα ινδικό χοιρίδιο με τη θάλασσα και τα γουρούνια.

Πηγή: https://t.me/red_wolf_says

---

Ανάλυση – Η επιστροφή του φασισμού χωρίς στολές

Το σχήμα που περιγράφει ο Red Wolf δεν είναι θεωρητικό.

Αντιστοιχεί στην πραγματικότητα της εποχής μας,

όπου η δεξιά ηγεμονία έχει μετατοπιστεί από τη βία στην κουλτούρα.

Η νέα ακροδεξιά δεν χρειάζεται τάγματα εφόδου·

χρειάζεται πλατφόρμες, think tanks, influencers και μέσα ενημέρωσης.

Δεν κυβερνά με τον φόβο, αλλά με τη γοητεία της ταυτότητας.

Η πολιτισμική ηγεμονία λειτουργεί ως υποκατάστατο της πολιτικής:

ο λαός δεν συμμετέχει, αλλά ταυτίζεται.

Η αστική τάξη ανακάλυψε ότι μπορεί να εξουσιάζει πιο αποτελεσματικά

όχι με την καταστολή αλλά με τη συναίνεση στην ψευδαίσθηση.

Αυτό ακριβώς είναι ο δεξιός γραμσιανισμός:

η πολιτισμική αντεπανάσταση του κεφαλαίου

με τα όπλα της αριστερής θεωρίας.

Επίλογος

Ο Γκράμσι ονειρεύτηκε μια κοινωνία όπου η επαναστατική τάξη

θα οικοδομούσε νέα ηθική και πολιτισμό.

Οι επίγονοι του φασισμού και της αστικής δεξιάς

πήραν αυτό το όραμα και το γύρισαν ανάποδα:

δημιουργούν έναν κόσμο όπου η υποταγή ντύνεται ως αντίσταση.

Η πάλη ενάντια στον δεξιό γραμσιανισμό δεν είναι ζήτημα ιδεών,

είναι ζήτημα εξουσίας.

Όπως έγραφε ο Λένιν,

«δεν υπάρχει ανεξάρτητη ιδεολογία·

ή είναι της αστικής τάξης ή του προλεταριάτου».

Η σύγκρουση λοιπόν δεν είναι πολιτισμική αλλά ταξική —

και γι’ αυτό παραμένει ανοιχτή.

Και κλείνω για να μην κουράζω αλλα πρέπει να γίνει η διευκρίνηση.

1. Ο Γκράμσι ο ίδιος δεν ήταν οπορτουνιστής

Ο Γκράμσι έζησε και έγραψε μέσα στις φυλακές του φασισμού,

όχι σε καφετέριες πανεπιστημίων.

Το έργο του «Τετράδια της Φυλακής» είναι βαθιά επαναστατικό,

αν και πιο φιλοσοφικά διατυπωμένο από τον Λένιν.

Ο στόχος του δεν ήταν να αντικαταστήσει την ταξική πάλη με «πολιτισμό»,

αλλά να εξηγήσει πώς η ταξική πάλη διεξάγεται και στο επίπεδο του πολιτισμού.

Δεν ήθελε να εγκαταλείψει το κράτος ή την επανάσταση,

αλλά να δείξει ότι η επανάσταση δεν μπορεί να σταθεί

αν δεν έχει ριζώσει στις συνειδήσεις και τις αξίες του λαού.

Με άλλα λόγια: ο Γκράμσι δεν αρνείται τη βία της επανάστασης·

λέει απλώς ότι η επαναστατική βία χρειάζεται ιδεολογική προετοιμασία.

Αυτό δεν είναι οπορτουνισμός, είναι στρατηγική ωριμότητα.

---

2. Οπορτουνιστές έγιναν οι μεταγενέστεροι «γραμμασιανοί»

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο,

όταν τα Κομμουνιστικά Κόμματα της Δυτικής Ευρώπης

άρχισαν να απομακρύνονται από τη Μόσχα και τον λενινισμό,

χρειάζονταν έναν «θεωρητικό άλλοθι»

για να δικαιολογήσουν την εγκατάλειψη της επαναστατικής τακτικής.

Τότε ανακάλυψαν τον Γκράμσι.

Τον απομόνωσαν από το ιστορικό του πλαίσιο

και τον μετέτρεψαν σε θεωρητικό του "πολιτισμικού μεταρρυθμισμού".

Έτσι, ο Γκράμσι μετατράπηκε σε εικονίδιο της σοσιαλδημοκρατίας:

αντί να παλέψουμε για την εξουσία, αρκεί να «αλλάξουμε τη νοοτροπία».

Αυτός ο ψευδο-γραμμασιανισμός ήταν η θεωρητική μήτρα του ευρωκομμουνισμού

(Μπερλινγκουέρ στην Ιταλία, Καρίγιο στην Ισπανία, Μαρσέ στη Γαλλία).

Αυτοί πράγματι οπορτουνιστικοποίησαν τον Γκράμσι,

τον απογύμνωσαν από τον επαναστατικό του πυρήνα

και τον έκαναν εργαλείο ενσωμάτωσης στο αστικό σύστημα.

---

3. Ο Γκράμσι σε σχέση με τον Λένιν

Ο Λένιν είχε ήδη προειδοποιήσει:

η ιδεολογική πάλη είναι μέρος της πολιτικής πάλης, όχι υποκατάστατό της.

Ο Γκράμσι, στην ουσία, επεκτείνει αυτή τη θέση, όχι την αναιρεί.

Η διαφορά τους είναι ότι ο Λένιν έγραφε σε εποχή επαναστατικής ανόδου,

ενώ ο Γκράμσι έγραφε μέσα στη φασιστική καταστολή.

Ο Λένιν σχεδίαζε την κατάληψη της εξουσίας·

ο Γκράμσι σκεφτόταν πώς να τη διατηρήσει και να την εδραιώσει πολιτισμικά.

Άρα, ο Γκράμσι δεν είναι αναθεωρητής του λενινισμού·

είναι συμπλήρωμά του στις συνθήκες του 20ού αιώνα.

Απλώς η ιστορική του χρήση από τη Δύση ήταν παραχάραξη.

---

4. Η ουσία του οπορτουνισμού δεν βρίσκεται στον Γκράμσι αλλά στη χρήση του

Οπορτουνισμός σημαίνει προσαρμογή στις συνθήκες του εχθρού,

όχι προσαρμογή των συνθηκών στον επαναστατικό σκοπό.

Ο Γκράμσι προσαρμόζει τη στρατηγική για να υπηρετήσει την επανάσταση·

οι «νεογραμμασιανοί» την προσαρμόζουν για να αποφύγουν την επανάσταση.

Γι’ αυτό, αν θέλουμε ακρίβεια, πρέπει να πούμε:

ο Γκράμσι δεν ήταν οπορτουνιστής,

αλλά έγινε όπλο του οπορτουνισμού μετά θάνατον.

---

5. Λενινιστική αποτίμηση

Από λενινιστική σκοπιά,

ο Γκράμσι ανήκει στην ίδια σχολή με τον Λένιν, τον Λούκατς, τον Δημητρόφ·

είναι μαρξιστής της πράξης, όχι της ακαδημίας.

Η θεωρία της πολιτισμικής ηγεμονίας είναι συμπλήρωμα της επαναστατικής τακτικής,

όχι υποκατάστατό της.

Αυτό που έκανε η ευρωπαϊκή αριστερά του Ψυχρού Πολέμου

ήταν να κρατήσει τον πολιτισμό και να πετάξει την επανάσταση.

Κι αυτό ακριβώς άνοιξε τον δρόμο στον δεξιό γραμσιανισμό.